Brejk po brejk set

U proteklih sedam dana su Srbi, nesvesni toga, odneli dve nasumice male ali značajne pobede koje će imati ogromnih implikacija u skorijoj budućnosti. Prva je uspeh u očuvanju Katedre za srpski jezik i književnost na Filosofskom fakultetu u Nikšiću a druga je pozitivan odgovor MUP na zahtev za lične isprave na ćirilici i srpskom jeziku.

Te dve pobede možda deluju patuljastim naspram Srbijine izmene Zakona o državljanstvu ili pravne diferencijacije srpskog od crnogorskog jezika u najvišem pravnom aktu BRCG. Međutim, one predstavljaju nastavak sekvence u lancu srpske nacionalne emancipacije na tlu BRCG koja pokazuje eksponentno ubrzanje.

S tim u vezi, mora se najpre odati ogromna počast srpskim filolozima iz Nikšića koji snose apsolutnu zaslugu za prvu radost. Naime, nije nikakva tajna da u njih nade nisu polagali nažalost ni mnogi od njihovih bivših studenata (uspešnih ili ne). Kao što nije ni tajna da je UCG isključivo bio rukovođen finansijskim interesom. Srpski filolozi su izneli svoj stav, nepristanak na prelazak u crnogorsku filologiju, najverovatnije spremni na prekidanje radnog odnosa i iseljenje radi zaposlenja. Univerzitet je svakako odmerio svoje mogućnosti, da izgubi katedru za srpski, da ostane bez ikakvih profesora filologije (jer još ni crnogorski nisu unajmljeni), da izgubi školarine postojećih samofinansirajućih studenata a tek brucoša. Očito je to bila preskupa cena naspram solomonskog rešenja kojim bi sačuvali i jare i pare, i srpsko i crnogorsko jezikoslovlje. Srpski profesori su stavili svoju egzistenciju (i svoje porodice) na kocku i dobili su ne samo za sebe nego i druge. Pri tom je to još jedna pobeda pojedinca (ili grupe pojedinaca) naspram jedne kakve takve institucije.

Važnost ovog čina koji ishodi iz najvišeg pravnog akta koji ponaosob navodi crnogorski sa jedne i srpski, bošnjački, hrvatski i albanski sa druge (čime u pravnom smislu stavlja znak nejednakosti između srpskog i crnogorskog koliko i albanskog) je povod za trajno razdvajanje školskog sistema u BRCG. Osnivanje nove katedre za crnogorski, umesto dokidanja postojeće za srpski, je rascep na vrhu dlake koji će omogućiti hijerahijski silazeće razdvajanje dva organski nesrodna prosvetna sistema. Prosvetni sistemi u kojima će u jednoj sali deca učiti srpski književni jezik ijekavskog narečja a u druoj (ili u drugoj smeni) 33-slovnu abecedu šesto-padežnog ruralizovanog jezika hrvatolike tvorbe. Jedna deca će pevati Mokranjčeve rukoveti a druga monofone kompozicije dukljanskih srednjevekovnih kompozitora (od kojih je najstariji arhiepiskop Jovan, saznanje koje dugujemo Manji Radulović). Jedni će na času fizike učiti o pronalascima slavnog srpskog izumitelja Nikole Tesle a druga o Markoniju kao pioniru radio komunikacije nakon koga tek stiže najčuveniji hrvatski izumitelj vlaškog podrijetla.

Druga radost je došla od ministra unutrašnjih poslova, Crnogorca (ali Jugoslovena do 2004), Jusufa Kalamperovića, kome se mora priznati i činjenica da je priveo kraju crnogorsku politikantsku protivpravnu kampanju masovne histerije 2007. konstatacijom da MUP ne može nikome oduzeti državljanstvo ukoliko Srbija ne dostavi spisak svojih državljana. Mrlja ipak ostaje saopštenje u kome se vređaju verska osećanja i monaški zavet celibata Njegove preosveštenosti vladike Mileševskog g. Filareta, predlogom da je prijem u državljanstvo BRCG moguć kroz brak sa državljankom iste. No, pored toga se Kalamperoviću mora odati priznanje za najkorektniji odnos i najsavesnije ispunjavanje dužnosti prema zahtevima srpske zajednice, od svih crnogorskih ministar(stav)a.

Shodno tome, kao i davidovskoj pobedi nad kvazidržavnim Golijatom koju je odneo još jednom dičan pomena vladika Mileševski na graničnom prelazu u Rančama, ovi događaji neće proći neprimećeno poput usvajanja Zakona o manjinskim pravima i slobodama krajem 2006. Ako ni po čemu drugom, srpskoj javnosti je predočen značaj Katedre za srpski jezik po količini srdžbe koja je izlučena u brojnim pozivima na likvidaciju iste od crnogorskih prvoboraca izazvanih saznanjem da Katedra još uvek postoji.

Što se tiče imenovanog Zakona, svakako će biti predmet interesovanja u narednim mesecima, posebno član 14 koji navodi da: «Odjeljenje sa nastavom na jeziku i pismu manjine može se osnivati i za manji broj učenika od broja utvrđenog za rad te ustanove, a koji ne može biti manji od 50% broja učenika predviđenih zakonom.» Time će biti moguće za srpsku decu u BRCG da pohađaju nastavu na srpskom jeziku na više mesta (u više odeljenja i sa više nastavnika) nego što je to bilo moguće na srpskom u RCG. Smanjiće se daljina koju će morati da prepešači prosečni srpski đak iz ređe naseljenih krajeva. Ako ni za šta drugo, da srpski đak prvak šeta 500m umesto 2km do nastave, mala li je to pobeda za srpstvo?