Da li će biti ukinut američki embargo na isporuke oružja Vijetnamu?

Nedavna poseta načelnika Združenog generalštaba američke vojske, generala Martina Dempsija, Vijetnamu može izazvati dalje komplikovanje situacije u regionu. Jačanje američko-vijetnamske vojne saradnje odvija se na fonu dugotrajnog teritorijalnog spora između Pekinga i Hanoja u Južnom kineskom moru.

Poseta američkog vojnog načelnika je pokazala da SAD pridaju vrlo ozbiljan značaj kontaktima s Vijetnamom po vojnoj liniji. Posle zaoštravanja sporova između Kine i Vijetnama zbog rada kineske naftne platforme ovaj zaokret u američkoj politici je posebno zapažen. Pitanje je koliko daleko će otići SAD i Vijetnam u razvoju saradnje u sferi odbrane.

Ranije je razmatran uzdržani scenario po kojem je zemlje trebalo samo da pokažu zbližavanje, recimo, obavljajući zajedničke vežbe u borbi s piratima ili uvežbavajući operacije na spasavanju na moru. Međutim, posle Dempsijeve posete stručnjaci ne isključuju ni mogućnost ozbiljnijih koraka. Može biti reči o ukidanju ograničenja na isporuku savremenog američkog oružja Vijetnamu i pojavi programa tesnije saradnje oružanih snaga dveju zemalja.

Pred početak zatvorenog susreta Dempsi je rekao novinarima da ovu posetu smatra jednim od najvažnijih momenata u svojoj karijeri. To je prvi put od 1971. godine da je načelnik Združenog generalštaba američke vojske posetio Vijetnam. Tada je to, prirodno, bio Južni Vijetnam koji kontroliše sajgonska vlada. Simbolično je to što je general Dempsi posetio vijetnamske ratne brodove i sreo se s njihovom posadom u gradu Danangu, nekadašnjoj teritoriji najveće američke vojne baze. I dok nema govora o vraćanju Amerikanaca u bazu, ublažavanje ograničenja na isporučivanje oružja Vijetnamu je skoro rešeno pitanje. Ranije se za ovo založio senator Džon Mekejn. On je istakao da je došlo vreme za ukidanje embarga na isporuke oružja kako bi SAD mogle da pomognu Vijetnamu u pitanjima odbrane.

To je deo šire američke politike u regionu koja se naziva i „povratkom SAD u Aziju“, - smatra rukovodilac Centra za međunarodnu bezbednost, akademik RAN Aleksej Arbatov:

- SAD Kinu smatraju svojim glavnim suparnikom u XXI veku. Zato se trude da pomognu u jačanju ekonomske i vojne moći država koje imaju ozbiljne protivrečnosti s Kinom. To je pre svega Japan, ali su to i Južna Koreja, Filipini i države Indokine, pre svega Vijetnam. Od bivšeg ratnog neprijatelja Vijetnam se pretvara, ako ne u saveznika, onda u partnera. SAD su čak spremne da odlože protivrečnosti u vezi s ljudskim pravima kao i prošle istorijske uvrede vezane za problem ratnih zarobljenika. Amerikanci su počeli radove na čišćenju usmerene na saniranje posledica prskanja herbicida „narandžasti agens“ koji su SAD svojevremeno primenjivale u borbi protiv vijetnamskih partizana u džunglama.

Međutim, ova humanitarna akcija ne sme da zakloni glavni geopolitički motiv – želju SAD da sačuva uticaj u regionu i da ne dozvoli jačanje kineskog uticaja ovde, - istakao je stručnjak.

Ranije je predsednik KNR Si Đinping upozorio azijske držve na formiranje „beskorisnih“ vojnih alijansi. Njegove reči su očigledno bile upućene zemljama koje jačaju odbrambenu saradnju s SAD. Prema ovome se u Pekingu odnose s krajnjim oprezom. Tamo se plaše da će saveznici i partneri Sjedinjenih Država osetivši američku podršku zauzeti oštriji stav u teritorijalnim sporovima s Kinom. Rusija nije učesnik u teritorijalnim sporovima u Južnom kineskom moru, zato ona ovde nije ni na čijoj strani. Ipak, kako je nedavno izjavio zamenik ministra inostranih poslova RF Igor Morgulov, Moskva mešanje trećih zemalja u rešavanje teritorijalnih sporova u Južnom kineskom moru smatra kontraproduktivnim.

Aleksandar Karnejev,