Entitetima dati pravo na samoopredjeljenje

Novi Dejton za mnoge političare u Vašingtonu, Briselu i Sarajevu značio bi isključivo centralizaciju BiH, kaže istoričar Čedomir Antić, iz Naprednog kluba, i ocjenjuje da Republika Srpska prije svega treba da se oslanja na svoje snage, te da entiteti treba da imaju pravo na samoopredjeljenje.

- Uspjeh RS počiva najviše na činjenici da su njene političke stranke odbacile megalomanske i za srpski narod neizvodljive ideje jugoslovenstva i velikodržavlja. Politika RS podsjeća na nacionalne pokrete Poljaka i Hrvata u izvjesnim razdobljima i zato je ona do sada uspjela da se održi i razvija - istakao je Antić.

On vjeruje da RS, kakva postoji danas, predstavlja minimum bilo kakvog novog sporazuma o BiH.

- Treba zahtijevati da entiteti imaju pravo na opredjeljenje. Nefunkcionalnost Federacije BiH, njeno unutrašnje razgraničenje, sukobi unutar hrvatskog i bošnjačkog naroda i ravnoteža na političkoj sceni Republike Hrvatske nisu stvar građana RS. Srbiju i RS treba da zanima samo to da li Srbi u FBiH ostvaruju ista prava kao i Bošnjaci i Hrvati u RS. Koliko mi je poznato, to nije slučaj - navodi Antić i nastavlja:

- Ukidanje prava srpskog naroda na entitet-državu i moguće samoopredeljenje - prava za koja su Bošnjaci i Hrvati bili spremni da idu u rat, i zbog kojih su, kada je riječ o Albancima s Kosova, SAD i NATO onemogućili borbu srpske opozicije 1997. godine i bombardovali Srbiju 1999, nije i ne smije da bude prihvatljivo. To pitanje ne treba da se tiče samo Srba i Srbije, već svakog onog ko drži do istine i pravde - ističe Antić.

Prema njegovim riječima, istorija proteklih četrnaest godina pokazala je da je Dejtonski sporazum definisan i provođen kao provizoran i privremen.

- Iako je omogućio mir, sigurnost, obezbijedio lična i kolektivna prava i progon ratnih zločinaca, što, recimo, Kumanovski i u manjoj mjeri Erdutski sporazum, nisu uspjeli, Dejtonski sporazum je od njegovih tvoraca iz SAD i pojedinih političara iz BiH shvaćen kao političko primirje - ocjenjuje Antić i dodaje:

- Revizija Dejtonskog sporazuma počela je od pitanja entitetskog razgraničenja, a trajala je preko bonskih ovlašćenja visokog predstavnika, statusa Brčkog, pitanja vojske pa do policije, entitetskog glasanja, entitetskih simbola i suverenosti naroda.

Ako bi Dejton dva zbog nečega bio potreban, to je nesumnjivo zaustavljanje procesa ukidanja kolektivnih prava konstitutivnih naroda BiH - smatra on i dodaje da bi RS i FBiH trebalo da budu priznate kao konstitutivni činioci BiH, nosioci njenog međunarodno priznatog suvereniteta.

- Međutim, ukoliko bi novi pregovori bili provedeni na način na koji se odvijao proces iz 1995. godine, nesumnjivo je da bi cilj bio ultimativno sprovođenje centralizacije - upozorava Antić i dodaje da bi se daljom centralizacijom postiglo da davno završeni rat dobije novi ishod.
RS treba da se oslanja na Rusiju

Odgovarajući na pitanje na koga Srpska može da se osloni u odbrani poštovanja Dejtonskog sporazuma, Antić je istakao da se ona, prije svega, mora oslanjati na svoje snage, ali smatra da je dobro što je Ruska Federacija ulagala u RS.

- Nesumnjivo je da promjene na Balkanu tokom proteklih godina dijelom počivaju na jačanju Rusije. Da Ruska Federacija nije ojačala, nastavilo bi se postepeno ukidanje RS, ali i farsa suvereniteta Srbije na Kosovu i Metohiji. Umjesto države matice srpskog naroda, ovdje bismo vjerovatno imali nekakvu balkaniju - konfederaciju Srbije, Crne Gora i Kosova - smatra Antić.