GLOBALIZACIJA

Piše: Gostimir T.POPOVIĆ, vojno politički analitičar
Pojavni oblici procesa globalizacije

Globalizacija, kao proces, svakodnevno se ispoljava u raznim pojavnim oblicima i ostvaruje uticaj na pojedince i društvene grupe od političke, preko ekonomske do oblasti kulture. Osnovni pojavni oblici koji se svakodnevno menjaju kako u formi tako u obliku i intenzitetu globalnog uticaja su;

•    Globalna politika,
•    Globalna ekonomija,
•    Korporativna globalizacija,
•    Informaciona revolucija,
•    Vesternizacija,
•    Antiglobalizam

Globalna politika karakteriše se masovnim uticajem na politički život i redefinisanjem pojma suvereniteta kao jedne od ključnih političkih kategorija devetnaestog i dvadesetog veka.

Samo političko organizovanje ne prati razvoj nauke i tehnologije tako da se i globalna politika ispoljava kroz, već potpuno, zastarele i prevaziđene oblike kao što su političke partije i organizacije koje deluju u vrlo ograničenim i geografskim i društvenim uslovima.

Ne postoji na najmanja naznaka nekog novog, transnacionalnog, političkog organizovanja koji bi omogućio globalno iskazivanje interesa građana od lokalnog preko regionalnog pa, verovatno, do globalnog nivoa organizovanja.

Globalna ekonomija je organizacija proizvodnje, razmene i potrošnje roba i usluga na svetskom (globalnom) nivou. Za razliku od međunarodne ekonomije, ovaj preces se ne odvija između dve i više država već su obuhvaćene sve države i internacionalni oblici organizovanja, na globalnom tržištu koje nastaje kao novi politički i ekonomski fenomen.

Nosilac i glavni subjekt globalne ekonomije su multinacionalne kompanije koje su u stanju da planiraju i obavljaju poslovanje na globalnom nivou. Regulatori globalne ekonomije su, pored međunarodnih višestranih ugovora, i međunarodne ekonomske, finansijske i druge institucije (MMF, Svetska banka, STO).

Globalno, kao odrednica u ovom pojmu, podrazumeva stanje u kome je zaista moguće ostvariti neprekidno kretanje kapitala u svetu bez ograničenja, određenu standardizaciju pravila iggre na svetskom tržištu i obezbećenje presudnog uticaja globalnih kretanja na lokalne ekonomije i subjekte koji u okviru njih deluju.

U uslovima pojave i postojanja sve većeg broja multinacionalnih korporacija svih veličina i oblika organizovanja u svim oblastima društvenog i privrednog života udomaćen je termin korporativna globalizacija koji objedinjava sve oblike multilateralnog privrednog, finansijskog u drugih vrsta organizacija, koje postaju najvidljivija manifestacija   globalizacije.

Pobornici procesa stvaranja globalnih korporacija i svih propratnih pojava smatraju da će se na taj način najbrže steći uslovi za druge društvene oblike integracija. Protivnici širenja moći, odnosno uticaja korporacija  koriste, kao osnovni argument činjenicu da korporacija po svojoj strukturi i načinu rada nije demokratska i kao takva ne bi trebalo da ima značajnu ulogu u svim oblicima društvenog života.

Informaciona revolucija označava se kao "druga" ili "treća" industrijska revolucija. Proizilazeći iz konkretnih tehnoloških otkrića (mikročip, računar) kao i prethodne tehnološke revolucije (mašina za štampanje, parna mašina, atomska energija) predstavlja bitan iskorak u razvoju proizvodnih snaga koji vodi mnogostrukom povećanju produktivnosti rada. Informaciona revolucija predstavlja uticaj informacionih tehnologija na sve oblasti ljudskog delovanja.

Razvoj digitalnih računara i telekomunikacione tehnike, od otkrića tehnologije integrisanih kola koja je omogućila pojavu silikonskog mikročipa, nije rezultat državnih projekata i ulaganja već, decentralizovanom inicijativom brojnih malih kompanija i istraživačkih institucija. Barijere granica su teško ali uspešno savladavane, tako da državu možemo označiti kao kočnicu informacionoj revoluciji a ne njen zamajac.

Proizvodi informacione revolucije poput satelita, GSM telefonije, svih oblika transporta, telefonije, interneta i drugi, tehnološka su osnova za širenje globalne saradnje i uticaja u oblasti ekonomije, kulture, javnog informisanja i svim drugim integracionim oblicima.

Društveni proces kojim se bezrezervno preuzimaju tekovine zapadne civilizacije nazivamo vesternizacija koji se odražava različito u različitim društvenim formacijama. Zavisi, najviše, od uticaja evropskog društva  i odlika društva koje prima zapadne vrednosti.

U pozitivnom smislu, vesternizacija, predstavlja integrisanje zapadnih vrednosti u kulturu koja pripada drugom civilizacijskom krugu. Protivnici zapadnih vrednosti koriste termin vesternizacija, da bi preterano primanje tekovina zapadnih društava koje ugrožavaju temelje funkcionisanja drugih društava. U uslovima globalizacije vesternizacija se često poistovećuje sa amerikanizacijom.

Antiglobalizam kao jedan od pojavnih oblika procesa globalizacije predstavlja napore da se suprostavi globalizacionim procesima. Najsnažnije je izražen u otporima i protestima usmerenim prema globalnim ekonomskim procesima.

Pokreti koji u svojoj osnovi imaju antiglobalistički karakter su heterogeni i obuhvataju različita, ponekad i suprostavljena gledišta i zamisli i strategiji suprostavljanja globalizaciji. Pokret svoju kritiku usmerava i prema političkim aspektima globalizacije, pre svega tendencijama globalnog upravljanja.

Iako vrlo heterogen i pod uticajem brojnih divergentnih ideologija kao što su envromentalisti, zeleni, feministkinje i feministi, razni sindikati, anarhisti, komunisti, antikapitalisti i reformski kapitalisti, protivnici genetskog inženjeringa i mnogi drugi, pokret se održava i ostvaruje znatan uticaj na svetske procese.

Ovakav diverzitet među pristalicama antiglobalizma donekle otežava posmatranje i analizu pokreta  kao celine, odnosno za sada onemogućava koherentnu, afirmativnu formulaciju i izražavanje pokreta i njegovih ciljeva.

prota49@yahoo.com
www.gtp.ovde.com