DEMOKRATIJA I POLITIČKA STRANKA

Piše: Gostimir T. POPOVIĆ, vojno politički analitičar

Demokratija kao osnovno obeležje nekog političkog sistema se tokom celog devetnaestog, dvadesetog i na početku dvadest prvog veka nalazi u centru političke prakse, javnog života i celokupne javne misli čovečanstva. Ako demokratiju izrazimo kao " vladavinu naroda od naroda i za narod" onda možemo da krenemo dalje u razmatranja kako najbolje operacionalizovati političke funkcije koje će da obezbede da demokratija  dostigne zamišljeni nivo.

Prema političkoj teoriji, demokratija  označava vladavinu naroda, tačnije slobodnu zajednicu slobodnih građana koji neposredno sami odlučuju o opštim poslovima  koji se izjednačavaju sa zajedničkim interesima ili se bar tim interesima približavaju.

U svojoj suštini demokratski politički sistem predstavlja odgovarajuće principe koji se odnose na vlast i na političke odnose, organizaciju i uopšte ukupan politički život društvene zajednice. Ti osnovni principi su: suverenitet naroda ili čoveka; vladavina većine i pravo manjine da se izrazi;  politika predstavljena kao skup alternativa;  ograničavanje svakog političkog monopola; obezbeđenje društva od tiranije većine ili manjine kao i od raznih oblika nasilja.

Demokratija zahteva učešće efikasnih, dobro organizovanih i narodu okrenutih političkih stranaka kao ključnih subjekata političkog života i osnovnog korektiva u društvenim odnosima u konkretnoj društvenoj zajednici.

Osnovno određenje političke stranke je u činjenici da je stranka  dobrovoljna, relativno trajna politička organizacija čiji je cilj preuzimanje i vršenje vlasti,  učešće u njoj ili stalan uticaj na nju radi zaštite i ostvarenja određenih intersa društvene grupe koja je formirala stranku.

U procesu uobličavanja političkih mišljenja, stavova i zahteva, političke stranke doprinose stvaranju reda iz haosa množine birača, te praktično formiraju kategoriju koja se u klasičnoj političkoj teoriji zove "politička volja" čime se društveni život kanališe u pravcu organizovanog sistema.

Političke stranke  u osnovi su jedinstvene organizacije koje ispunjavaju niz međusobno povezanih funkcija, bitnih u procesu demokratskog upravljanja. Osnovne funkcije stranke podrazumevaju:

·        učešće na izborima da bi se na njima i pobedilo,

·        pronalaženje metoda za kontrolu vlade i njenih institucija,

·        objedinjavanje i predstavljanje društvenih interesa,

·        davanje programskih alternativa,

·        izbor i pripremu političkih vođa koji mogu preuzeti upravljanje društvenom zajednicom.

Svaka politička stranka ima svoje mesto i ulogu u političkom sistemu te se ne može uzeti za kriterijum da stranke sa brojnim članstvom imaju ključnu ulogu, pošto ponekad i one sa malim brojem članova i malim brojem izabranih predstavnika mogu da budu značajan korektiv društvenog života.

Stranke koje uspešno obavljaju svoju misiju, imaju funkciju integrativnog činioca koji doprinosi stabilnosti. Sposobnost stranaka da ispunjavaju višeznačne zadatke, uključujuću nominovanje i podržavanje kandidata za javne funkcije, učestvovanje i pobeđivanje na izborima i povremno preuzimanje vlasti, bitno ih čini različitim od drugih volonterskih građanskih organizacija u demokratiji.

Razvijanje demokratske prakse i formiranje demokratskih ustanova je neprekidan i dinamičan proces. Put ka demokratiji u svakoj društvenoj zajednici biće uslovljen nizom političkih i istorijskih činilaca a demokratska etika treba da bude ideja vodilja koja inspiriše političke činioce u sprovođenju demokratskih promena.

Demokratsko društvo i demokratski društveni odnosi su ideal koji čovečanstvo teži da dostigne kroz celu svoju istoriju, ali još uvek samo u nekim malim periodima čovečanstvo se tom idealu i približilo.  Mnoge snažne društvene institucije i opredeljeni pojedinci su mnogo dali za razvoj ošteg interesa, a u budućnosti ljudskog društva demokratske političke institucije i odnosi nemaju alternativu.

Političke pojave i procesi nemaju jasno omeđene granice već se nalaze u svim delovima društvenog organizovanja i utiču na njih, a visok stepen demokratičnosti političkih stranaka jedan je od preduslova da se čitavo društvo organizuje na demokratskim principima.

Odgovornost, kao primarni odnos u političkoj stranci i kao princip koji stranka nudi građanima i biračkom telu, jeste osnova na kojoj se bazira aktivnost stranke. Stranka koja u svom praktičnom radu pokaže viši stepen odgovornosti, demokratičnosti i organizovanosti ima veće šanse da dođe do primarnog cilja zbog koga je organizovana i  formirana, a to je što viši stepen učešća u vršenju vlasti.


prota49@yahoo.com
www.gtp.ovde.com