„Pomor-2013“: u potrazi zajedničkih problema

U Barencovom i Norveškom moru počeli su naredni, četvrti po redu, zajednički rusko-norveški manevri „Pomor“. U „Pomoru-2013“ sa ruske strane učestvuje veliki protiv-podmornički brod „Viceadmiral Kulakov“, a sa norveške – fregata Helge Ingstad.

Spasilačke operacije i ne samo

„Međunarodne manevre čine niz epizoda antiterorističke usmerenosti, koja uključuje preduzimanje zajedničkih antigusarskih operacija i pretresa brodova uz učešće morske pešadije, „oslobađanje“ civilnog broda od naoružanih ekstremista, obezbeđenje civilne plovidbe, presretanje brzih glisera prilikom povrede državnih granica i spasilačke operacije“,- obavestio je novinare predstavnik Severne flote.

Spasilačka, antigusarska i u celini – humanitarna tematika je davno postala jedan od osnovnih elemenata zajedničkih manevara flote Rusije i zemalja NATO-a, ali se aktivnost ne svodi samo na spasilačke operacije.

U planskom rasporedu manevara nalaze se i praktične artiljerijske vežbe sa gađanjem vazdušnih i ciljeva na moru, odbijanje vazdušnih napada, protiv-podmorničke operacije. Tokom manevara, prema planu, biće održane vežbe sletanja helikoptera na ruske i norveške brodove.

Naredni manevri „Pomor“ postali su još jedna karika u dosta dugom lancu zajedničkih manevara Rusije i zemalja NATO-a, kako dvostranih tako i uz učešće više strana, i njihov intenzitet se posebno povećao zadnjih nekoliko godina. Rusija i NATO traže zajednički jezik, i očigledno je, da je spasilačka i humanitarna tematika postala prirodna baza za uzajamnu zainteresovanost. Međutim, spasilačke operacije je ubrzo dopunilo uvežbavanje čisto borbenih epizoda, i osim toga, njihov deo u ukupnim vežbama beleži rast.

Severno dobrosusedstvo

Manevri „Pomor-2013“ su tek počeli, i detalji svega što se odvija biće poznati do 16. maja, kada će brodovi uploviti u norvešku luku Bergen, ali se već danas može govoriti da se gradi određena tradicija. Manevri serije „Pomor“ održavaju se počev od 2010. godine. Tada je glavni učesnik sa ruske strane bio veliki protiv-podmornički brod „Severomorsk“, sa norveške – raketna fregata „Oto Sverdrup“. Protiv-podmornički brod „Viceadmiral Kulakov“ i fregata „Helge Ingstad“ učestvovali su već u manevrima 2011. godine. U manevrima 2012. godine učestvovao je veliki protiv-podmornički brod „Admiral Čabanenko“ i fregata „Fritjof Nansen“.

Osim toga u manevrima obično učestvuju avioni Ratne mornarice Rusije. Pretežno su to lovci Su-33 brodskog letačkog puka sa nosača aviona „Admiral Kuznecov“, čiji je bazni aerodrom – Severomorsk-3, i protiv-podmornički Il-38, kao i lovci F-16 i protiv-podmornički P-3S norveškog Kraljevskog Ratnog vazduhoplovstva.

Manevri „Pomor“ – nisu jedine vojne vežbe, u kojima se uvežbavaju zajedničke akcije flote Rusije i Norveške. Znatnu ulogu imaju manevri „Severni orao“, u kojima učestvuju i brodovi Ratne mornarice SAD.

Broj zajedničkih akcija zemalja Arktičke regije u poslednje vreme je u porastu, što ne treba da čudi, s obzirom na porast aktivnosti u Artiku, kako u planu korišćenja arktičkih prirodnih zaliha – mineralnih i bioloških, tako i u planu korišćenja morskog puta koji prolazi uz obalu Rusije – Severnog morskog puta. Otvaranje navigacije 2013. izaziva veliko interesovanje – na severu se očekuje naredni porast komercijalne plovidbe.

Praktično korišćenje Severnog morskog puta počelo je u skorašnje vreme i u bliskoj je vezi sa globalnim zagrevanjem, usled kojeg su se znatno proširile granice navigacije u Arktiku:

2010 godine tranzitni prevoz Severnim morskim putem je činilo 110 hiljada tona (4 broda).

2011. godine tranzitni prevoz Severnim morskim putem je iznosio je već 820 hiljada tona (34 broda).

2012. godine tranzitni prevoz Severnim morskim putem u periodu navigacije leto-jesen iznosio je 126 miliona tona (46 brodova). Iste godine je po prvi put izvršen tranzit tečnog prirodnog gasa Severnim morskim putem – tanker za prevoz tečnog gasa Ob River prevezao je 134500 kubnih metara gasa iz Norveške u Japan.

Porast ekonomske aktivnosti u polarnim predelima neizbežno povlači i porast političke aktivnosti, a vojne i diplomatske aktivnosti, koje su usmerene na iznalaženje zajedničkog jezika među zemljama ove regije – veoma su korisne. Razume se da odsustvo u Arktiku država sa radikalnim agresivnim režimima ili prostora, koji su obuhvaćeni ratnim sukobima, - predstavlja solidnu garanciju stabilnosti regiona, ali zajednički jezik za prevazilaženje mogućih nesporazuma bolje je razraditi unapred, posebno ako se ima u obziru ta okolnost, da se on može iskoristiti i u drugim regijama sveta.

Ilija Kramnik,