Priznanje Kosova vodi u haos

Ignorisanje prava Srba koji svoje svetinje na Kosovu smatraju neodvojivim dijelom svoje nacionalne kulture, istovremeno svjedoči i o nepoštovanju i ignorantnom odnosu prema evropskoj kulturi u cjelini. Države koje su podržale cijepanje Srbije, tim činom su pokazale da im je nepoznat dobar dio istorije evropskog kontinenta, koji je tijesno povezan sa hrišćanstvom. Nezainterovanost za sudbinu pravoslavnih svetinja Kosova – predstavlja njihov kulturni sunovrat, kaže u ekskluzivnom intervjuu za "Dan" Njegova svetost Aleksej II, patrijarh moskovski i cijele Rusije.
On ističe da je situacija oko Kosova pokazala da mnogi u Evropi ne žele da zaštite duhovnu dimenziju u životu Evropljana.
- Ako ta tendencija preovlada, onda će Evropa biti osuđena na haos i konflikte.
Ruska Pravoslavna Crkva je mnogo puta sasvim nedvosmisleno iskazivala svoj stav oko problema Kosova. Saopštenja te vrste mi smo iznosili na svim međunarodnim forumima koji su nam bili dostupni.
Čak šta više, opšta pozicija brojnih Pravoslavnih crkava, po tom pitanju, je učvrstila jedinstvo pravoslavnog svijeta i ujedinjila ga pred licem takve opasnosti. Nažalost, naši argumenti nijesu bili uvaženi.
Smatram da se izlaz iz postojeće situacije nalazi u odustajanju od jezika prisile i diktata i u neophodnom povratku obeju strana pregovorima. Neophodno je obezbijediti sva prava i slobode za sve žitelje pokrajine, tako što će im biti obezbijeđena mogućnost da grade svoju budućnost u skladu sa svojom tradicijom i svojim težnjama. Mišljenja sam da jedino uzajamno poštovanje prava jednih od strane drugih može da unese stabilan mir u region.

~Istorijske okolnosti su dovele do toga da je sve do Drugog svjetskog rata Metohija pripadala Crnoj Gori, tako da većinu pravoslavnog stanovništva Metohije predstavljaju potomci Crnogoraca koji su oslobađali Metohiju od Turaka i tu se nastanili. Rukovodeći se uskim, trenutnim i iznuđenim političkim interesima, vladajući krugovi u Crnoj Gori najavljuju da će priznati nezavisnost Kosova i Metohije. Teško je prihvatiti činjenicu da naše sopstveno rukovodstvo planira takav nepromišljen korak ka kidanju veza pravoslavnih iz Crne Gore sa svojim istorijskim korijenima.
- U Rusiji se veoma dobro shvata kakav je dubok istorijski značaj Kosova i Metohije za Pravoslavlje na Balkanu i sa dubokim osjećanjem solidarnosti se odnosimo prema tim duševnim lomovima pravoslavnih vjernika u Crnoj Gori o kojima Vi govorite. Ubijeđen sam da kosovski problem zahtijeva takvo rješenje kojim bi obje strane bile zadovoljne. Predstavnici svih etničkih zajednica imaju jednako pravo da slobodno grade svoj život prema svojoj volji. Treba brižljivo čuvati jedinstvo Crkve Svetoga Save. Ono ne smije da bude podriveno političkim ili ideološkim podjelama. Crkveno jedinstvo koje svoju snagu crpi u svijesti o pripadnosti opštoj duhovnoj tradiciji i jedinstvo sa duhovnim iskustvom predaka u vjeri stoji iznad političkih različitosti, pa čak i iznad državnih granica.

~Sljedbenici takozvane „CPCĆ otvoreno izjavljuju da učestvuju u katoličkim bogosluženjima. Kod nas u Crnoj Gori postoje osobe na visokim društvenim položajima koje propagiraju ideju gradnje hramova sa dva oltara, gdje bi mogli služiti i pravoslavni i katolički sveštenici. Mnogi primjećuju podudarnost između današnje vjersko–političke situacije u Crnoj Gori sa situacijom i položajem Pravoslavne Crkve u Ukrajini. Kakav je način da se prevaziđe ovakva situacija u Crnoj Gori?
- Svaki raskol duhovno uništava narod, podrivajući osnove njegovog duhovnog identiteta. To onda otvara put razvoju prozelitizma od strane drugih konfesija.
Treba shvatiti da, osim što je od svog osnivača dobila naziv „Crnogorska pravoslavna crkvaĆ, ta nekanonska grupacija je takva i ostala – nepriznata od bilo koje Pomjesne Pravoslavne Crkve – raskolnička organizacija koja postoji samo da bi se izvlačila korist iz političkih podjela u društvu.
Jasno je da unošenje političke stihije u crkveni život ne može donijeti narodu nikakvu blagodat. Mišljenja sam da su dužni to da znaju i nadležni državni funkcioneri.
Poštovanje kanonskih osnova i principa crkvenog poretka od strane svjetovne vlasti jedan je od najvažnijih uslova očuvanja harmonije u društvu.

~Na mitinzima „Crnogorske pravoslavne crkveĆ redovno učestvuju osobe odjevene u svešteničke odežde, koje sebe predstavljaju kao sveštenike Ruske, Ukrajinske ili Bugarske Pravoslavne Crkve. To može da unese zabunu i nedoumicu kod čestitih a zavedenih i neinformisanih građana. Kako objasniti tim ljudima duhovnu pogubnost raskola i anticrkvenost takvih lažnih sveštenika? Kako obavezati i predstavnike državne vlasti da poštuju kanonsko ustrojstvo, odluke i rješenja sabornog razuma Vaseljenske Pravoslavne Crkve?
- Ljudi o kojima Vi govorite ne mogu da predstavljaju ni pravoslavno sveštenstvo ni pravoslavni narod zemalja iz kojih dolaze. Ti samozvanci nemaju nijednog vjernika iza sebe i odežda im koristi samo za varanje i sakupljanje priloga od neupućenih vjernika.
Pomenuli ste Bugarsku. Prije nekoliko godina državno rukovodstvo te države je izričito naredilo njihovim raskolnicima da sebe ne mogu nazivati sveštenicima Bugarske Pravoslavne Crkve niti smiju pretendovati na njenu imovinu. Tog trenutka raskol je ukinut. Smatram da je to odličan primjer kako država treba da dužno uvažava unutrašnje ustrojstvo Crkve. Takva odluka je poslužila na dobrobit bugarskom narodu i on ju je zdušno podržao, iako se to pojedinima van granica zemlje nije nimalo dopalo.
Ljudima treba objasniti da postoje mnoge političke partije, da one nastaju i gase se a Crkva Pravoslavna je – jedna i ona opstaje, uprkos svim napadima i gonjenjima u njenoj istoriji evo već dvije hiljade godina.
Danas, u dan oblačni i tmurni (Joil 2.2.) u atmosferi veoma komplikovane političke situacije, kako u Crnoj Gori tako i na cijelom Balkanu, mi se molimo za hrabri narod bratske Crne Gore, koji je sledujući zaveštavanju Svetog Mitropolita Petra I, uvijek bio vjeran ljubavi prema njemu jedinovjernoj Rusiji. Naše molitve su usmjerene na to da bi svi pravoslavni Crne Gore čvrsto sačuvali duhovno jedinstvo oko vjekovno slavne Mitropolitske katedre u drevnom Cetinju.

~Pojedini nastupi u javnosti Mitropolita Amfilohija izazivaju kod pojedinaca u Crnoj Gori podozrivost i kritičke odnose. Po njima, nedovoljna je aktivnost Pravoslavne Crkve u njenoj humanitarno–prosvetiteljskoj i socijalnoj sferi. Ateisti, sa druge strane, ostrašćeno reaguju na besjede mitropolita Amfilohija u kojima razobličava poroke i manjkavosti društvenog života u Crnoj Gori. Kakav u Rusiji imaju odjek reakcije crkvenih lica na negativne pojave u društvu?
- U Rusiji se uglavnom formirala veoma povoljna klima u međusobnim odnosima između Crkve, države i društva. Ipak, naša Crkva se takođe ponekad susreće sa nerazumijevanjem a vrlo često i sa protivljenjem njenom radu od strane pojedinih državnih činovnika i predstavnika društvenih struktura. Tako je krajem ljeta prošle godine široko odjeknulo „pismo akademikaĆ, u kome je niz predstavnika nauke u Rusiji optužio Rusku Pravoslavnu Crkvu za pretjerani uticaj u pojedinim aferama društvenog života – za „klerikalizacijuĆ društva. Vremenom, moramo da se suočimo i sa otvorenim kritikama i suprotnim stavovima. Pojedini predstavnici državnih organa i društvenih krugova prebacuju Crkvi da ona ne ulaže dovoljno napora za rješavanje nekih gorućih društvenih problema.
Hiljadugodišnje iskustvo crkvenog služenja svjedoči da su i društvo i država uvijek različito reagovali na misiju Crkve. U praskozorje hrišćanstva Crkveno svjedočenje nije bilo nimalo bezopasno. Bez obzira na smrtnu opasnost prvi Hristovi sljedbenici su otvoreno propovijedali Istinu. Sjećajući se hrabrosti i čvrstine prvih hrišćana ne priliči nam da se uznemiravamo zbog nekonstruktivne kritike i suprotstavljanja od strane protivnika crkvenog svjedočenja o visini prizvanja čovjeka, o ljubavi i milosrđu.
Kada Crkvu optužuju za nedovoljno angažovanje na rješavanju društvenih problema, ja uvijek napominjem da Crkvu ne čine samo sveštenoslužitelji i monasi. Mi smo otvoreni za podršku od strane društva i države čiju većinu čine ljudi koji sebe nazivaju pravoslavnim vjernicima. Uz takvu pomoć Crkva bi mogla da mnogo više ljudi obuhvati svojom brigom i pažnjom.
Bez obzira na moguće ocjene i mišljenja o njenoj misiji u društvu, Crkva i dalje treba da nastoji i otvoreno da svi čuju - grijeh nazove grijehom, dobročinstvo - dobročinstvom, istinu – istinom, da preduprijedi moralni pad društva, da realizuje svoju socijalnu misiju, da se stara o očuvanju i učvršćenju tradicionalnih duhovnih i kulturnih vrijednosti.

~U mnogim državama, uporedo sa tradicionalnim konfesijama, koje tokom mnogih vjekova postoje na njenoj teritoriji, postoje i djeluju novoformirane zajednice vjernika, sekte i raskolničke grupe. Da li je, po mišljenju Vaše Svetosti, moguće u zakonodavstvu formulisati mjerodavne kriterijume za pravljenje razlike među njima? Savremena, sekularna država je sklona da ignoriše tu razliku. Stiče se utisak da se na taj način formiraju pogodni uslovi za pritisak sekti i nakanonskih zajednica na Pravoslavnu Crkvu. Da li je to tako, Vaša Svetosti?
- U nekim državama gdje su već mnogo vjekova prisutne tradicionalne Crkve i vjerske zajednice, pojavljuju se potpuno nove vjerske organizacije, raskolničke grupacije i sekte. Nažalost, pojedine društvene strukture veoma često imaju problema oko tačne identifikacije ovih ili onih novoformiranih vjerskih organizacija. Ovi problemi se u raznim državama različito rješavaju. U nekim od njih – npr. Velikoj Britaniji, Grčkoj, Danskoj, Italiji, Norveškoj, država javno ističe da ima poseban odnos prema religiji kojoj pripada većina stanovništva. I takav pristup, sam po sebi, ipak ne ugrožava slobodu ostalih vjeroispovijesti.
Isto tako, veoma često smo svjedoci da novoformirane vjerske organizacije žele da koriste princip ravnopravnosti građana pred zakonom, pokušavajući da u nečemu onemoguće ili ograniče tradicionalne religije, da ospore postojanje njihovih širih kompetencija. U tom slučaju neophodna su precizna i sasvim razumljiva pravila u međusobnim crkveno-državnim odnosima koja bi omogućila društvu a samim tim i državi, da posebno podrži one vjerske zajednice koje su široko prisutne u ovoj ili onoj državi, ukorijenjene u njenoj istoriji i kulturi i koje pozitivno utiču na život naroda. Ta praksa je prisutna kod većine evropskih zemalja.

Duhovni savjet

- Narodi koje je mnogo godina pomagala Ruska Pravoslavna Crkva tokom svog istorijskog postojanja često su se nalazili pred licem podjele i gubitka nacionalne kulture u čijoj osnovi leži duhovna tradicija Pravoslavlja.
U mnogo navrata su pravoslavnim narodima pokušavali da nametnu tuđu vjeru, da oslabe njihov nacionalni duh i izmijene njihovu svijest o sebi samima. Ipak, oni su uvijek ponovo ustajali zahvaljujući krepkosti svoga duha, bez obzira na težinu iskušenja.
Ja sam ubijeđen da jedinstvo naroda koji žive na Balkanu i njihova privrženost svetom Pravoslavlju koje ih objedinjuje, nezavisno od razvoja događaja, socijalnih i političkih simpatija, može da postane snaga koja se može uspješno suprotstaviti pokušajima razdvajanja naroda koji tradicionalno žive u miru u dobrosusjedstvu.