Alfred Nobel: banket za nagrađene

Švedski hemičar i inženjer Alfred Nobel nije bio profesionalni političar. Ipak Nobelova nagrada koju je on utvrdio direktno je vezana za politiku.

Pa i sam Nobel hteo on to ili ne, bio je uvučen u politiku. Bez obzira na to što je Nobel imao stabilnu reputacijiju pronalazača dinamita, on je čitavog života ispovedao pacifističke ideje. 1889. godine Nobel je prisustvovao Svetskom mirovnom kongresu. 1888. godine jedan od francuskih listova greškom je objavio vest o Nobelovoj smrti. Nazvali su ga „trgovcem eksplozivnom smrću“. Na Alfreda Nobela je to snažno delovalo, on je rešio da učini tako da ne ostane u sećanju ljudi kao „kralj dinamita“.

Ovaj slučaj inspirisao ga je i na promenu testamenta, posle čega je nastala najčuvenija nagrada u čitavom svetu. Svake godine u decembru Nobelovu nagradu dodeljuju u Šokholmu, izuzev nagrade za mir, koju dodeljuju u Oslu. Ceremonija nagrađivanja svaki put je praćena Nobelovim banketom.

Raskošni Nobelov banket je rezultat brižljivog rada u kojem učestvoje preko 200 kelnera, 20 kuvara, nekoliko menadžera. Za 1300 gostiju jednog od banketa kupili su na primer, 2692 komada golubijih prsa, 475 repova lobstera, 100 kilograma krompira, 70 litara sosa od malinovog sirćeta, 67 kilograma jerusalimskih artičoki, 53 kilograma sira filadelfija, 45 kilograma dimljenog lososa.

Do poslednjeg dana meni se drži u tajnosti. Tek posle zdravica za kralja i Alfreda Nobela, razotkriva se tajna menija.

Prvi banket održan je 1901. godine – njemu je prisustvovalo 113 gostiju. Početkom 30-ih godina kako je rastao prestiž Nobelove nagrade, broj gostiju na banketu bio je uvećan do 350. Sada se poziva oko 1300 gostiju – predstavnika nauke, politike, kulture, biznisa, diplomatskog korpusa i kraljevske porodice.

Do 1930. godine banket su priređivali u štokholmskom Grand Hotelu. Zatim u štokholmskoj gradskoj većnici. A banket u čast dobitnika Nobelove nagrade za mir održava se u Grand Hotelu u Oslu. Tamo prisustvuje oko 250 gostiju, među njima kralj i kraljica Norveške, predsednik parlamenta. 1979. godine prvi put u istoriji Nobelov banket u Oslu je bio otkazan. Takva je bila volja dobitnika – majke Tereze, koja je rekla da je bolje potrošiti novac na pomoć siromašnima. Sedam hiljada dolara namenjenih banketu majka Tereza je potrošila da nahrani na Božić 2000 beksućnika.

Meni prvog banketa bio je sastavljen od pet jela – gostima su nudili predjelo, zatim file kambale pod sosom od belog vina. Onda goveđi file imperijal i grudi lještarki sa sosom madera. Za desert su služili sladoled i voćni kolač.

1910. godine na Nobelovom banketu goste su služili pilećim konzomeom sa knedlama od teletine, ribljim fileom u soli sa sosom od jastoga, hladnim prženim lještarkama sa guščijom džigericom, zalenim asparagusom i sladoledom.

U narednoj deceniji Nobelov banket je počinjao ne predjelom, već supom. Na primer, bila je vrlo popularna supa od kornjače. Kao glavna jela služeno je meso i divljač ili riba. Između ostalog, zbog Prvog svetskog rata 1914-19. bankete uopšte nisu priređeivali. A novac namenjen za njih žrtvovan je Crvenom Krstu. Kada je nastupio mir moda skupe supe od kornjače nije nestala. Tridesetih godina omiljeno jelo na banketu postala je divljač – patke, fazani, lještarke. Početak Drugog svetskog rata opet je izazvao prekid u Nobelovim banketima. Posleratna jela su postala skromnija – jedno vreme su služili čak sendviče. I u meniji su počele da se pojavljuju skandinavske tendencije – na primer konzome od školjki, prženi file severnog jelena sa sosom od jagoda. Od 50-ih godina riba i morski plodovi sve više otvaraju obaj banket.

Zainteresovani mogu da naruče bilo koje jelo iz menija, počev od 1901. godine i nadalje, u restoranu gradske kuće Štokholma. Takav ručak košta oko 200 dolara.