Dva veka i tri istorijata Kazanske saborne crkve

Liturgijom, koju je služio patrijarh Moskovski i sve Rusije Kiril 21. septembra u Sankt-Peterburgu počinju svečanosti u čast 200. godišnjice Kazanske saborne crkve – jednog od pravoslavnih hramova severne prestonice Rusije i jedinstvenog hrama-spomenika ruske vojne slave.

Datum početka svečanosti nije slučajan. 21. septembra pravoslavni svet slavi Malu Gospojnu. U Rusiji je jedna od najpoštovanijih Bogorodičinih  ikona  Kazanska ikona Bogorodice. Čudesno javljanje te ikone se desilo u 16. veku u Kazanju. Danas je taj grad glavni grad  ruske republike Tatarstan, a u ono doba je on bio centar tatarskog kanstva, koje je zauzeo ruski car Ivan Grozni. U peterburškoj Kazanskoj sabornoj crkvi kao glavna svetinja se čuva jedna od čudotvornih ikona, kojoj veličanstveni hram duguje svoj nastanak i naziv. Podsećajući na  istorijat Kazanske saborne crkve, današnji njen nastojatelj protojerej Pavel Krasnocvetov precizira.

Saborna crkva je specijalno sagrađena za Kazansku ikonu Bogorodice – ikonu koja se ovde nalazila od vremena, kada je osnovan bio grad od strane imperatora Petra Prvog. Osim toga je Kazanska saborna crkva - crkva vojne slave, tu je sahranjen feldmaršal Mihail Kutuzov, pobednik neprijatelja, koji je oborio Napoleona. Saborna crkva  je prosperirala  od 1811. sve do 1930-h godina. Zatim nastaju oskrnavljenje, pustoš, organizacija u njoj Muzeja ateizma… Od 1990-h godina proteklog stoleća počinje preporod saborne crkve. Svečanosti u čast 200. godišnjice, - zaključuje otac Pavel, - to je sećanje na one, koji su gradili crkvu, i one ko je  u to vreme vladao Rusijom. Sve te  zanimljive i poučne akcije potrebne su radi toga da ljudi shvate: u istoriju spada ne samo prošlost.

Istorijat Kazanske saborne crkve je zaista poučan. Ona je sagrađena na mestu gde je nekada bila mala crkva, gde se čuvala njena  buduća glavna ikona. Izgradnju saborne crkve naručio je 1801. godine imperator Pavel, koji je želeo da bi nova saborna crkva podsećala na katedralu Svetog Petra u Rimu. Tako je nastala jedinstvena po svojoj lepoti crkva u stilu italijanske Renesanse sa jednom kupolom. Crkva je visoka više od 70 metara i ima oblik latinskog krsta. Njene fasade su ukrašene reljefima i skulpturalnim ukrasima. Crkvu je sagradio talentovani arhitekta Andrej Voronihin. On je prvi u svetu razradio i primenio u svetskoj praksi metalnu konstrukciju kupole.

Kazanska saborna crkva nije prestala da bude hram ni godinu dana nakon osvećivanja, 1812 godine, kada je istovremeno postala vrsta muzeja  vojnih relikvija. Ovamo su donosili ratni plen iz rata protiv Napoleonove Francuske 1812-1814 godine, koji je sjajno dobila Rusija.

U 20 veku je saborna crkva je preživela teško doba. Proganjanje religije nije ostavilo šansu da i dalje bude hram. Početkom 1920-ih godina je crkva bila opljačkana, u Drugom svetskom ratu je ona bila oštećena od gađanja i bombardovanja – ostalo je hiljadu i po tragova oštećenja. Najbolje, što su joj  mogle da predlože vlasti to je da postane Muzej istorije religije i ateizma. Tek 1990-ih godina se u crkvu vratio crkveni život, počeli su i radovi na restavraciji i opšironoj rekonstrukciji crkve. Čuvena kolonada je radi svečanosti očišćena od čađi i prašine.

47 jakih reflektora osvetljavaju fasadu uveče. Svi radovi će biti završeni za 205. godišnjicu saborne crkve.

Svečanosti se održavaju i u svetovnim okvirima, tu spadaju i izložba radova stvaralaca crkve, za koju su pružili svoje eksponate čuveni Ermitaž i Moskovska Tretjakovska galerija. Planiraju se  međunarodna naučna konferencija, koncert filharmonije, defile vojnih orkestara Oružanih snaga RF, čak i vatromet od belih hrizantema, koje će helikopter baciti na kupolu saborne crkve prilikom  završetka svečanosti.