Ravnopravnost samo na papiru

BANJALUKA - Preliminarna istraživanja o zastupljenosti konstitutivnih naroda u organima vlasti u BiH pokazuju da se odluka Ustavnog suda o konstitutivnosti naroda drastično krši i da od multietičnosti u BiH koju svi zagovaraju gotovo da nema ništa, tvrde u nevladinim organizacijama koje trenutno sprovode istraživanje o stanju ljudskih prava konstitutivnih naroda u područjima u kojima predstavljaju brojčanu manjinu.

Istraživanje se sprovodi u 30 opština BiH, a u njega su uključeni predstavnici Centra za promociju civilnog društva (CPCD), organizacija „Kyodo“ iz Sarajeva, ombudsmana FBiH i Helsinškog odbora za ljudska prava RS, uz finansijsku podršku Evropske komisije u BiH. Istraživanja su pokazala da su, primera radi, u sarajevskoj opštini Ilidža zaposlena 203 Bošnjaka, a da bi po popisu stanovništva iz 1991. godine trebalo da je zaposleno 99, što znači da ih je 104 višak. Takođe, u toj opštini zaposleno je svega 11 od neophodnih 85 Srba, što pokazuje da ih je manje 74. Istovremeno, u opštini Doboj zaposleno je svega 15 Bošnjaka, a da bi se zadovoljio broj po popisu iz 1991, trebalo bi zaposliti još 61. U opštini Doboj zaposleno je i pet Hrvata od potrebnih 24, dok višak od 92 zaposlena čine Srbi, kojih je umesto potrebnih 73 zaposleno 165.
„Istražuje se sprovođenje ustavne obaveze o proporcionalnoj zastupljenosti Bošnjaka, Srba, Hrvata i ostalih građana BiH u određenim opštinskim organima vlasti u BiH, bazirano na popisu stanovništva iz 1991. godine. Sprovođenje ovog ustavnog načela je obaveza svih nosilaca vlasti, posebno opštinskih načelnika i gradonačelnika“, kažu u CPCD.
U gotovo svim opštinama obuhvaćenim projektom urađena je analiza legislative koja se odnosi na povratak pripadnika konstitutivnih naroda u područja gde su u manjini. Nakon završenih istraživanja, što se očekuje u narednih mesec-dva, rezultati i preporuke za poboljšanje stanja biće predočeni domaćim vlastima.
„Cilj je da se poveća svest vladajućih struktura o njihovoj odgovornosti za stanje ljudskih prava, a koja se krše nepoštovanjem odluke Ustavnog suda BiH o konstitutivnosti naroda. Takođe, cilj je nametnuti obavezu da vlasti u celosti ispoštuju zadate kvote o zapošljavanju brojčano manjinskih konstitutivnih naroda, kao i da se obezbedi potpuna otvorenost konkursa za sva radna mesta koja bi trebalo da popune“, kažu u organizaciji „Kyodo“.
Oni navode i primere da pojedini organi vlasti „u čvrstom nastojanju da ne sprovode odluku Ustavnog suda o konstitutivnosti naroda, na mesta koja zahtevaju određenu stručnu spremu postavljaju čak osobe koje ne ispunjavaju te uslove“.
U Udruženju građana „Demokratska inicijativa sarajevskih Srba“ smatraju da se odluka Ustavnog suda o konstitutivnosti jedino poštuje u vrhu vlasti, odnosno državnom parlamentu i Savetu ministara, a da je na nižim nivoima situacija „sve jadnija i jadnija“.
- Sarajevo je vrlo ružan primer tihog etničkog čišćenja Srba i Hrvata i već ptice na grani znaju da Srbi u FBiH još nisu konstitutivan narod. Postoje opštine koje su nekada imale 50 odsto srpskog stanovništva, a sada nemaju nijednog svog odbornika. Retki su primeri da se u Sarajevu neko od Srba nalazi na funkciji, a ako se to desi, onda je on više ikebana lokalne vlasti nego primer poštovanja konstitutivnosti - ističe izvršni direktor Udruženja Jovo Janjić.
Ni predstavnici povratnika u RS nisu zadovoljni sprovođenjem odluke Ustavnog suda BiH na terenu i tvrde da je nijedna vlast ne poštuje.
- Po popisu iz 1991, samo u banjalučkoj gradskoj upravi bi trebalo da imamo zaposlenih 100 Bošnjaka i Hrvata, a imamo petoro. Ista situacija je i u drugim opštinama u RS i to je najveći razlog zbog čega se ljudi ne vraćaju. Da vlasti zaista žele da sprovode odluku o konstitutivnosti, broj zaposlenih povratnika bio bi daleko veći - kaže predsednik Udruženja građana povratnika u Banjaluku Kemal Gunić.

Istraživanje u 30 opština

Istraživanje NVO se sprovodi u opštinama: Bihać, Goražde, Livno, Mostar, Sarajevo (Centar, Stari grad, Novi grad, Novo Sarajevo, Vogošća, Ilijaš, Ilidža, Hadžići), Travnik, Zenica, Stolac, Ljubuški, Glamoč, Srebrenica, Bugojno, Banjaluka, Bijeljina, Doboj, Prijedor, Trebinje, Zvornik, Prnjavor, Gradiška, Teslić, Derventa, Srbinje, Rogatica, Konjic, Prozor, Mrkonjić Grad, Ključ i Sanski Most.