Najveći broj umrlih u Srbiji od Drugog svetskog rata

08.01.2022. god.

Krajem prošle godine broj stanovnika Srbije iznosio oko 6,6 miliona

Na svaku bebu koja je rođena u prvih jedanaest meseci prošle godine, dvoje ljudi upisano je u matičnu knjigu umrlih, a kada se saberu svi koji su ispraćeni na večni počinak, dolazi se do sumornog zaključka da je u tom periodu umrlo skoro 26.000 osoba više nego 2020. U godini koju je „pojela korona” i koja je sa životne scene odnela Đorđa Balaševića, Milana Gutovića, Marka Živića, Nenada Nenadovića, Dragoljuba Đuričića, Predraga Živkovića Tozovca, Miru Furlan, Borisa Komnenića, Vlastu Velisavljević, Minju Subotu, Feđu Stojanovića, Marinu Tucaković i druge umetnike, svakoga dana u proseku je umiralo 370 ljudi, piše Politika.

Statističari su ustanovili da je u 2021. dostignut višedecenijski maksimum ukupnog broja umrlih i povećanje smrtnosti nezabeleženo u poslednjih 75 godina, konstatuje demograf Goran Penev, kada bilansira efekte godine koja je prohujala s najvećom pandemijom u novom milenijumu. Iako u ovom trenutku Republički zavod za statistiku raspolaže podacima samo za jedanaest meseci prošle godine, sa sigurnošću se može izračunati da je u 2021. godini preminulo oko 135.000 osoba. Da bi se razumele sve razmere epidemijske krize, trebalo bi podsetiti da je pre 2020. godine u proseku umiralo između 100.000 i 106.000 ljudi, a rađalo se između 70.000 i 75.000 beba.

– Ako imamo na umu činjenicu da je svakoga dana umiralo oko 200 ljudi više nego što se rađalo i ako u tu statistiku ubrojimo i iseljene, dolazi se do zaključka da smo svakoga dana ostajali bez 274 osobe. Srbija je, prema zvaničnim procenama RZS, u prošlu godinu ušla sa 6.871.547 stanovnika, a kako one ne uključuju spoljni migracioni saldo, to jest razliku između broja odseljenih i doseljenih, procenjeni broj stanovnika bi početkom ove godine iznosio 6,8 miliona. Međutim, stvarni broj stanovnika je znatno manji jer bi samo po osnovu migracija stanovništvo zemlje trebalo smanjiti najmanje za 200.000 ljudi, koliko prema mojim grubim procenama iznosi negativan spoljni migracioni saldo u poslednjih deset godina. To bi značilo da je krajem prošle godine broj stanovnika Srbije iznosio oko 6,6 miliona i bio sveden na nivo koji je bio dostignut 1960. godine – upozorava sagovornik Politike.

Činjenicu da je prvih jedanaest meseci prošle godine ukupan broj umrlih bio za 23.800 veći nego u istom periodu 2020, odnosno za 30.500 ljudi veći nego tokom cele 2019. godine, Penev tumači (in)direktnim posledicama pandemije kovida 19.

– Čak i ako ostavimo po strani preminule od virusa korona, Srbija ima najveći broj umrlih od Drugog svetskog rata. U 2021. godini došlo je i do velikog povećanja broja umrlih od drugih uzroka smrti, što se donekle posredno može dovesti u vezu sa dugim trajanjem pandemije, evidentnom prenapregnutošću zdravstvenog sistema, hroničnim umorom i iscrpljenošću zdravstvenih radnika, prioritetnim zbrinjavanjem obolelih od kovida, ali i vrlo nepovoljnom starosnom strukturom ukupnog stanovništva Srbije. Razumljivo je da, kada se desi zemljotres ili cunami, prioritet postane zbrinjavanje direktnih žrtava nesreće. To se desilo i tokom ove pandemije – mnoge ustanove su pretvarane u kovid bolnice, a mnogim nekovid pacijentima bile su pomerane operacije, rehabilitacije, terapije i dijagnostički pregledi – podseća demograf.

– S druge strane, mnogi su izbegavali odlazak u bolnicu zbog straha od zaraze. Ipak, iznenađuje što je tako visok mortalitet usled infekcije virusom ostvaren u uslovima dostupnosti odgovarajućih vakcina, kao i povećanja bolničkih kapaciteta – ocenjuje naš sagovornik i upozorava da se realnim čine pretpostavke da će u 2021. godini očekivano trajanje života muškaraca biti smanjeno za dve godine i svedeno na 69,5 godina, dok bi procenjeno smanjenje životnog veka za žene iznosilo oko jedne godine i približno bilo 76 godina.

I dok demografski grafikoni beleže izuzetno visok porast smrtnosti, broj novorođenih beba stagnira i gotovo je na istom nivou kao prošle godine.

– Na osnovu preliminarnih podataka za period januar–novembar 2021, u Srbiji je ukupno rođeno 56.648 beba, odnosno 61 više nego u istom periodu 2020. godine. Međutim, trebalo bi imati na umu da su u 2020. godini gotovo sva deca (sa izuzetkom one koja su došla na svet u novembru i decembru) začeta pre pandemije, a tokom prošle godine sve rođene bebe začete su vreme korone. Činjenica da je u novembru prošle godine rođeno 14 odsto dece više nego u istom mesecu 2020. i 9,8 odsto beba više nego u novembru 2019. godine govori o tzv. kompenzacionim tendencijama, odnosno povratku na nivo fertiliteta iz prepandemijskog perioda. To potvrđuju i podaci o naglom povećanju broja sklopljenih brakova u periodu od januara do septembra prošle godina, kada je sklopljeno 25.925 brakova – skoro duplo više nego u istom periodu 2020. i za svega pet odsto manje nego u istom razdoblju 2019. godine, kada je 27.240 parova izašlo pred matičara – navodi sagovornik Politike.

Katarina Đorđević, Politika