Saopštenje za javnost Svetog arhijerejskog sabora

30.05.2021. god.

U hramu Svetoga kneza Lazara, u kripti Hrama Svetog Save u Beogradu, održano je redovno zasedanje Svetog Arhijerjskog Sabora Srpske Pravoslavne Crkve, od 24. do 29. maja 2021. godine, pod predsedništvom Njegove Svetosti Patrijarha srbskog g. Porfirija i uz učešće svih eparhijskih arhijereja Srpske Pravoslavne Crkve, s tim što Episkop šabački g. Lavrentije nije ostao do kraja zasedanja. Sabor je svoje zasedanje započeo služenjem saborne svete Liturgije sa prizivom Svetoga Duha u hramu Svetog Save na praznik svetih Kirila i Metodija, 24. (11.) maja ove godine.

Sabor sa zadovoljstvom konstatuje da se ove godine navršava sto godina od osnivanja Eparhije američko-kanadske, prve eparhije naše Crkve na američkom kontinentu, devedeset godina od osnivanja Arhiepiskopije beogradsko-karlovačke, kao i sto četrdeset godina od rođenja svetoga Vladike Nikolaja (Velimirovića), šezdeset pet godina od njegovog upokojenja i trideset godina od prenosa njegovih moštiju iz Libertivila (SAD) u njegov rodni Lelić kod Valjeva. Sabor preporučuje svim eparhijama Srpske Pravoslavne Crkve da ove značajne godišnjice na dostojan način obeleže.

Sabor je sa dužnom pažnjom i brigom razmatrao pojave koje ugrožavaju, a u nekim slučajevima i narušavaju jedinstvo Pravoslavne Crkve. Sa istom pažnjom je uzet u obzir izveštaj saborskog Odbora za Jasenovac, a ujedno su razmotreni problemi Srpske Pravoslavne Crkve kako u Srbiji i u zemljama regiona tako i u dijaspori širom sveta. U tom okviru posebna pažnja je posvećena stanju naše Crkve i položaju srbskog naroda na Kosovu i Metohiji, gde se nepravde, pritisci i nasilje protiv srbskog naroda i ugrožavanje identiteta, slobode, pravâ i imovine Srpske Pravoslavne Crkve nastavljaju, i to, nažalost, u sve težem obliku. Isto tako se Sabor suočio sa izazovima pred kojima su se naša Crkva i narod našli u Crnoj Gori, gde i nova vlast izbegava da potpiše već usaglašen Temeljni ugovor između Srpske Pravoslavne Crkve i države Crne Gore, čime je Srbska Pravoslavna Crkva diskriminisana u odnosu na sve druge Crkve i verske zajednice koje deluju u Crnoj Gori.

Kao i svake godine, Sabor je brižljivo analizirao stanje i probleme crkvene prosvete i verske nastave u javnim školama Srbije.

Sabor je stavio van snage ranije saborsku odluku o osnivanju episkopskih saveta u raznim crkvenim oblastima s obzirom na to da su ti saveti i bili osnovani kao privremena savetodavna crkvena tela dok traju vanredne prilike i nemogućnost međusobnog susretanja naših episkopa u tadašnjim ratnim uslovima, a danas, hvala Bogu, više ne postoje prepreke za redovne susrete i saradnju između naših arhijereja na čitavom njenom kanonskom području.

Sabor izražava svoju duboku zabrinutost zbog pojave novih nacrta zakonâ, pa i zakonâ donetih na brzinu, bez valjane pripreme i dovoljne javne rasprave i bez dijaloga sa Crkvama i verskim zajednicama iako se ti nacrti zakona i zakoni njih neposredno tiču, uz pretnju ograničavanja ili čak ukidanja prava Crkava i verskih zajednica na slobodno ispovedanje vere, što je protivno Ustavu Srbije i obavezujućim međunarodnim konvencijama.

Sabor takođe smatra neprihvatljivim da nacrt zakona o kulturnoj baštini ograničava njegovo važenje samo na deo teritorije Srbije, jer isključuje teritoriju Kosova i Metohije iz sfere njegovog dejstva, premda se tamo nalaze najveće srpske svetinje i najvažniji srbski kulturni spomenici.

Sabor je popunio upražnjene eparhije. Za Mitropolita crnogorsko-primorskog izabran je dosadašnji Episkop budimljansko-nikšićki Joanikije (Mićović); za Episkopa budimljansko-nikšićkog dosadašnji vikarni Episkop dioklijski Metodije (Ostojić), za Episkopa valjevskog dosadašnji vikarni Episkop mohački Isihije (Rogić). Za vikarne episkope Patrijarha srbskog izabrani su: jeromonah Jerotej (Petrović), sabrat Svetoarhangelskog opštežića u Kovilju sa titulom Episkop toplički; jeromonah Sava (Bundalo), sabrat manastira Svete Petke u Zagrebu, sa titulom Episkop marčanski; i arhimandrit Justin (Jeremić), sa titulom Episkop hvostanski. Arhimandrit Damaskin (Grabež), izabran je za vikara Episkopa bačkog sa titulom Episkop mohački, a za vikara Episkopa diseldorfskog i sve Nemačke izabran je arhimandrit Jovan (Stanojević), sa titulom Episkop humski.

U Svetom Sinodu je prestao mandat episkopima bačkom g. Irineju i šumadijskom g. Jovanu koji ostaju članovi zamenici, a za nove članove izabrani su, na predlog Patrijarha srbskog g. Porfirija, episkopi sremski g. Vasilije i zvorničko-tuzlanski g. Fotije.

SPC