Pravoslavni Inquisitio

U Ruskom pravoslavlju pojavila se svoja Inkvizicija. Tako kritičari Ruske pravoslavne crkve ocenjuju preporod institucije Crkvenog suda pri Moskovskoj patrijaršiji.
 

O strogosti srednjovekovne Inkvizicije danas znaju svi. Žestoka mučenja, kazžnjavanje, lomače koje su buktale u gradovima Evrope na kojima su žive spaljivali ljude, optužene za jeretike i veštice... Katolička Inkvizicija je jedna od najmračnijih i najkrvavijih stranica u istoriji čovečanstva.
 

Međutim u prevodu sa latinskog Inquisitio znači jednostavno „istragu“. Termin je bio široko rasprostranjen u pravnoj sferi još pre pojave srednjovekovnih crkvenih institucija sa takvim nazivom i značio je utvrđivanje okolnosti, istragu.
 

Malo ko zna da je i u Rusiji skoro dve decenije postojala organizacija u čijem nazivu je postojala reč inkvizicija. 1711. godine ukazom cara Petra Prvog bio je utvrđen Prikaz protoinkvizitorskih dela. To je bio nadzorni organ, koji je pratio privredu i drugu delatnost crkvenih jerarha. Sudska ovlašćenja nije imao. Protoinkvizitori su istraživali prekršaje i referisali o njima Svetom Sinodu. Prvi poznati protoinkvizitor bio je arhimandrit Sveto Danilovskog manastira u Moskvi Pafnutij. Petrovska inkvizicija je bila ukinuta 1727. godine.
 

Poređenje obnovljenog Crkvenog suda RPC sa Inkvizicijom nije korektno, uveren je šef Kontrolno-analitičke službe Moskovske patrijaršije iguman Sava Tutunov.
 

To su razne stvari. Inkvizicija je bila formirana i postojala je u cilju otkrivanja jeresi i utvrđivanja da li je pojedini optuženi za jeres čovek jeretik. Rkveni sud Ruske crkve ima druge ciljeve. On se bavi pretežno pitanjima disciplinarnog karaktera. Uporedo sa tim ako odjednom stignu optužbe za jeres, pre svega ovo pitanje razmatra Bogoslovska komisija RPC. Ona i utvrđuje da li to jeste ili nije jeres, šta govori pojedini čovek.
 

Neophodnost obnove crkvenog sudskog sistema u savremenoj Rusiji u mnogome je diktirana decenijama ratobornog ateizma. U crkvenoj sredini su se našli ljudi koji traže mogućnost da se obogate na račun pastve. Danas se pojavljuju takođe privredni sporovi između parohije i paroha, parohije i eparhije. Sve žalbe brižljivo razmatra kontrolno-analitička služba RPC, vrše se provere i inspekcije. Ako postoji potreba, slučajevi se predaju dalje –Crkvenom sudu, nastavlja iguman Sava Tutunov.
 

Svi slučajevi se razmatraju na osnovu svedočenja i postojećih dokaza. A sve odluke se donose na osnovu konktretnih sudskih materijala. Upravo sa tim u vezi sudski postupak, priprema za sud vrši se prilično dugo. Na primer, početak rada Crkvenog suda bio je označen odmah posle usvajanja stava o njemu 2008. godine. On je počeo da radi kao konsutlativni organ. Kao neposredno sudske instance prvo zasedanje Crkvenog suda Ruske crkve održano je u maju 2010. godine. A sudski postupak je započeo godinu dana pre zasedanja.
 

Crkveni sud ima svoje više mere kažnjavanja – nastavlja sveštenik.
 

Viša mera kažnjavanja u crkvenoj tradiciji koja reguliše pravnu stranu života crkve jeste lišavanje svešteničkog čina za sveštenika, a za svetovno lice isključenje iz crkve. Znači, sveštenik može da dobije istovremeno i lišavanje svešteničkog čina i može da bude isključen iz ckrve. Isključivanje iz crkve je lišavanje prava pričešća, učestvovanja u crkvenim tajnama i crkvenom životu.