Carigradska patrijaršija i raskolnička internacionala

Mešanje Carigradske patrijaršije u crkvene prilike u Ukrajini, stvaranjem nove jerarhijske strukture preko nekoliko juridičkih poteza, uz sadejstvo političkih elita savremene Ukrajine, opteretilo je crkvene odnose u pravoslavnoj ikumeni. Legalizacija ukrajinskog raskola, primanjem crkvenih disidenata razne motivacije od Moskovske patrijaršije, pod omofor Fanara, predstavlja potez carigradskog patrijarha Vartolomeja, kojim je, najblaže rečeno, dovedeno u pitanje njegov ugled kao „prvoga među jednakima“. Istorijski carigradski patrijaršijski tron pokazao je u 20. i početkom 21. veka sve slabosti koje su se oko njega manifestovale još u vremenu turkokratije, a koje se mogu podvesti pod termin „istočni pravoslavni papizam“. Posebno mesto ovde zauzimaju famozna ukidanja srpske Pećke patrijaršije 1766. i Ohridske arhiepiskopije 1767. godine, dve istorijske slovenske autokefalne crkve koje su duhovno vodile balkanske Slovene vizantijskog obreda. To je, naravno, posebna tema, neke nove istorijske studije ponašanja Fanara prema slovenskim autokefalijama u prošlosti.

Diplomatska aktivnost Carigradske patrijaršije i ukrajinskih političara predvođenih predsednikom Petrom Porošenkom, od jeseni prošle 2018, pa do početka janaura 2019. godine nije dovela do prave i pune autokefalije nove Pravoslavne crkve Ukrajine. Fetišizacija tomosa, propraćena od ekstremnih ukrajinskih nacionalista pokličima „mi imamo tomos“, pa do njegove idolatrije šetnjom kroz Vinički kraj, odakle je i apostata od kanonske Ukrajinske pravoslavne crkve, bivši mitropolit Simeon Šostacki, veoma je daleko od suštinskog značaja autokefalije, koja podrazumeva čast i samostalnost crkvenog života jedne teritorije (naroda) bez bilo kakve spoljašnje prisile. Izostalo je priznanje nove autokefalije u Ukrajini formalnim izjavama poglavara pomesnih pravoslavnih crkava i njihovih harizmatsko-liturgijskim učešćem, u međusobnom molitvenom životu i zajednici. Osim Carigradske delegacije na ustoličenju novog „mitropolita Epifanija“ nije bilo pristunih arhijereja drugih pravoslavnih jurisdikcija. 

   
Nekadašni kandidat za patrijarha Ruske pravoslavne crkve mitropolit kijevski Filaret Denisenko 1990. godine, a sada anatemisani i raščinjeni mirjanin Mihail primljen je sa jeseni 2018. godine u opštenje od strane patrijarha Vartolomeja, duhovnog vožda „carigradskog, vaseljenskog i Novoga Rima“. Sa Denisenka je skinuta anatema i zabrana služenja, uz poznato jelinsko bosforsko obrazloženje da carigradski patrijarh ima pravo apelacije i suđenja u sporovima ostalih pomesnih pravoslavnih crkava. Ali, da li je zaista tako? Ubeđene pristalice i zagovornici „istočnog papizma“ ovoga puta su ne samo na rečima, nego i delima, upleli sebe u najgori etnofiletistički projekat sadašnjice, mešanjem u pravedne odluke, nezavisni život i osobene prilike najveće pomesne pravoslavne crkve na svetu – Moskovske patrijaršije.

Samozvani kijevski patrijarh Filaret, je kao „glava bezbožnog i nečastivog zborišta stvorenog radi lične koristi“ prljao ne samo Svetu Kijevsku Rus, nego su se konci njegovih ambicija poklapali i spajali sa tendencijama parasinagoga na Balkanskom poluostrvu. Filaret Denisenko je posetio Crnu Goru 24. oktobra 2010. godine gde je izrazio podršku Mirašu Dedejiću, raščinjenom svešteniku Carigradske patrijaršije. Na javnom skupu gde su „služili zajedničku arhijerejsku liturgiju“, rečeno je kako „obe crkve“ zapravo „prolaze isti i težak put do autokefalnosti“, a sam Denisenko je rekao da je prepreka postizanju autokefalije Pravoslavne crkve u Ukrajini Moskovska patrijaršija, a „vašoj crnogorskoj pravoslavnoj crkvi smeta Srbska pravoslavna crkva“.[1](https://www.youtube.com/watch?v=5jXnkm9i7Gk ). Miraš Dedejić kao ekstremni srbofobni crnogorski nacionalista (što je pandan primitivnom nacionalizmu zapadnih Ukrajinaca i njihovoj rusofobiji), jeste oruđe u pritiscima na Srpsku pravoslavnu crkvu, njenu crnogorsko-primorsku mitropoliju i druge eparhije u Crnoj Gori, od strane prozapadnih i pro-NATO vlasti, režima Mila Đukanovića. Posmatrano kanonski i eklisiološki Miraš Dedejić, koji se predstavlja kao „crnogorski arhiepiskop Mihail“ dobio je „potvrdu narodnog izbora“ i „hirotoniju“ od strane raskolničke Bugarske pravoslavne crkve 15. marta 1998. godine, tačnije od tzv. „Alternativnog Sinoda“ kojim je predsedavao patrijarh Pimen.[2] (https://www.youtube.com/watch?v=wlJxX8Fjj0U&t=425s). Ovo već dovoljno svedoči o njenoj validnosti i utemeljenosti. Samozvani crnogorski arhiepiskop i mitropolit Mihail (Miraš Dedejić) bio je u poseti nekanonskoj crkvi anatemisanog Filareta Denisenka u nekoliko navrata.

Poznato je da je patrijarh Vartolomej svojevremeno Miraša Dedejića stavio pod zabranu sveštenosluženja, oduzevši mu crkveni čin, dok je bio parohijski sveštenik u Italiji, tj. u svezi klira Carigradske patrijaršije, 9. aprila 1997. godine. Isto tako, patrijarh Vartolomej je osudio Alternativni Bugarski sinod devedesetih godina 20. veka pruživši podršku kanonskom stanju Patrijaršije u Sofiji. Otkuda, onda, kanonsko-pravna kazuistika jednog jezuitskog tipa u Fanaru po pitanju „anateme“ nad Filaretom Denisenkom, čovekom čija se zla antisaborna dela vide i dalje od granica Ukrajine? Moderni fanariotski glasnogovornici i gordi predavači eklisiologije opravdavaju poteze patrijarha Vartolomeja da je mogao „posedujući pravo interpelacije“ da skine anatemu sa Filareta Denisenka, jedne crkvene ličnosti visokog ranga koji je mnoge savremene ruske arhijereje rukopoložio još u sovjetsko vreme. Namerno se zaboravlja da je njegovo učešće u hirotonijama bilo pre raščinjenja i odlučenja od crkvene plirome Ruske pravoslavne crkve! Sa druge strane, postavlja se pitanje kako je „patrijarh vaseljenski i Novoga Rima“ dozvolio sebi da bude potpora raskolničkoj internacionali koja priželjkuje razvoj događaja na kanonskoj teritoriji Srpske pravoslavne crkve po ukrajinskom modelu, koji danas isključivo projavljuje eklisiološki nered i jedno opasno povećanje stepena nasilja koji proističe iz identitetske konfuzije.

Čitajte više na Ukrajina i Novorusija iz minuta u minut

Radovan Pilipović
direktor Arhiva Srpske pravoslavne crkve
Pravoslavlje