I Republika Srbska broji žrtve osiromašenog uranijuma

19.08.2018. god.

Zvaničnici tvrde da je zabeleženo povećanje kancerogenih oboljenja u područjima koja je NATO bombardovao 1995. godine

Za koji dan navršiće se 23 godine od NATO bombardovanja Republike Srpske, a stručnjaci upozoravaju da kao posledica ove akcije obolevaju i umiru, uglavnom od kancerogenih bolesti, mnogi građani koji žive u tom entitetu. Od 2008. godine do danas, samo u opštini Kalinovik, koja ima oko 2.000 stanovnika, od bolesti koje se dovode u vezu sa bombardovanjem umrlo je 56 ljudi, a s nekim od oblika malignog oboljenja trenutno se bori još njih 24, tvrde u ovoj opštini.

„To su ljudi koji imaju od 30 do 60 godina. Međutim, riziku od kancerogenih oboljenja, kao posledice bombardovanja radioaktivnim bombama, izloženi su i njihovi potomci, kao i svi oni koji su kasnije došli da žive na ovom području”, kaže za „Politiku” Mileva Komlenović, načelnica opštine Kalinovik, i navodi primer jedne obolele 25-godišnje devojke koja je imala samo dve godine kada je u septembru 1995. godine NATO bombardovao položaje Vojske Republike Srpske.

Za 16 dana, koliko je akcija trajala, bombama sa osiromašenim uranijumom ubijeno je 58 ljudi i ranjeno 119, a prema nekim podacima na više lokacija palo je 1.026 bombi, ukupne težine bačenog eksploziva od 10.000 tona.

„Stanovnici Kalinovika ostali su, između ostalog, i bez dva vrlo vredna rezervoara za vodu na kojima šteta još nije sanirana”, napominje Komlenovićeva i ističe kako Kalinovčani ni dan-danas nemaju mira zbog poligona na kome pripadnici Eufora, uprkos njihovim protivljenjima, uništavaju minsko-eksplozivna sredstva , a ponekad vrše i bojeva gađanja.

Osim straha i zabrinutosti, dodaje ona, ljudi trpe i štetu, jer „neretko dolazi do oštećenja njihovih kuća, uginuća pčela, ili stradanja domaćih životinja”, što meštani doživljavaju kao „bahatost” onih koji i ne pomišljaju da im nadoknade uništenu imovinu.

Osim Kalinovika, tokom akcije, pod nazivom „Namerna sila”, NATO je bombardovao i Hadžiće, Vogošću, Ilijaš, Jahorinu, Pale i Bratunac. Sva ta mesta bila su pod kontrolom Vojske Republike Srpske. Nakon potpisivanja Dejtonskog sporazuma Hadžići, Vogošća i Ilijaš pripali su Federaciji BiH što je nateralo Srbe da ostave svoja vekovna ognjišta u ove tri opštine.

Za novo prebivalište Srbi iz Hadžića, njih oko 5.000, izabrali su Bratunac u kojem jedan broj njih i dalje živi. Sva dosadašnja istraživanja potvrdila su da je stopa smrtnosti Hadžićana bila četiri puta veća od smrtnosti njihovih novih komšija. Najčešće su umirali od karcinoma pluća, debelog creva i kostiju.

O veličini te tragedije svedoče i podaci iz „Knjige umrlih” bratunačke Srpske pravoslavne crkve na koje u razgovoru za naš list ukazuje i novinar i publicista Nedeljko Zelenović, koji je takođe izbegao iz Hadžića. „Prema tim podacima, na gradskom groblju u Bratuncu, samo četiri godine nakon bombardovanja, sahranjeno je oko 400 ljudi, od kojih je većina bolovala od neke vrste karcinoma”, kaže Zelenović i napominje da je većina umrlih radila u Tehničko-remontnom zavodu u Hadžićima na koji je NATO „istresao ko zna koliko radioaktivne municije”. On podseća i na poznati slučaj devojčice Slađane Šarenac „koja se igrala u krateru bombe, a kasnije je lečena jer su joj otpadali nokti na rukama i nogama uz vidne promene na koži.

Dušanka Stanišić, Politika