Zasluženi vaskrs srbskih heroja

Spomen-kosturnicu su podigli Josif i Stana Matković kao uspomenu na svoje sinove Bogoljuba i Velizara kao i njihove saborce, a osveštao ju je mitropolit daborobosanski Sveti Petar Zimonjić 1932. godine na svečanosti kojoj je prisustvovalo više od 5.000 ljudi koji su u Vardište stigli vozovima iz Srbije i Bosne.

 

Hroničari su zabeležili da su pripadnici Kraljeve garde položili 440 venaca na kosturnicu, a neke od njih su ispustili vojni avioni kji su doleteli iz Beograda.

 

Do početka Drugog svetskog rata u objektu su služene Svete liturgije i okupljao se narod ovog kraja. Posle rata komunističke vlasti su postepeno "zaboravljale" na večnu kuću srbskih junaka.

 

Meštanin Drago Jevtić priča da je to posebno došlo do izražaja kada je JNA u Vardištu izgradila podzemna skladišta za benzin i osnovala kasarnu, a ubrzo zatim je zabranjeno i sahranjivanje meštana na groblju pored kapele koja je bila na desetak metara od vojničkog kruga.

Da pomognu Banjaluka i Beograd

Više od tri decenije je trebalo da se ponovo pokrene akcija popravke Spomen-kosturnice. Planirano je da se do Vidovdana ove godine, i na stotu godišnjicu od pogibije srbskih vojnika i bitaka u ovim krajevima, uradi najveći deo radova na objektu i oko njega.

Iz odbora za sanaciju spomenika najavljuju da će uskoro biti upućen poziv resornim ministarstvima Vlada Srbije i Republike Srpske, opštini Višegrad, mitropoliji dabrobosanskoj i brojnim patriotskim organizacijama kako bi se uključili u akciju obnove kapele.

 

On se i danas čudi kako su komunističke vlasti ignorisale postojanje ovakvog spomen-obeležja, kako su dozvolile da put pored kosturnice koji je iz Vardišta vodio prema selu Staniševcu zaraste u trnje, a groblje prekrije korov, "jer se na njemu zbog bezbednosti objekta nisu smele paliti sveće".

 

Omladinska organizacija Vardišta se 1983. godine osmelila i prva pokrenula akciju rekonstrukcije kapele koja je učinjena uz pomoć mnogih drugih iz Višegrada i kada su kosti dostojno položene u zemlju i zabetonirane u kosturnici.

Rodbina odnosila kosti

- Vreme i nemar su činili svoje pa su kosti, ordenje i vojnički predmeti sa polica kapele nestajali, raznosile su ih okolo životinje, a rodbina tu sahranjenih iz Milanovca, Užica, Čačka je krijući uzimala delove skeleta, nosila ih i sahranjivala u grobljima familija - priseća se Jevtić.