Kad babice postanu tehnološki višak

Svake godine u Srbiji „nestane” jedan grad od 35.000 stanovnika, a, ako se nastave sadašnji demografski trendovi, Srbi će za četvrt veka postati nacionalna manjina u svojoj državi. Do 2100. godine u centralnoj Srbiji će živeti svega dva miliona stanovnika, Vojvodinu će naseljavati 800.000 osoba, dok će na Kosovu i Metohiji, prema sadašnjim populacionim trendovima, živeti čak 4,4 miliona građana. Iz godine u godinu babice postaju tehnološki višak, jer na jednu srpsku porodicu dolazi 0,88 dece. Za prostu reprodukciju nacije potrebno je 2,13 dece, odnosno – jedno za mamu, drugo za tatu, a treće za državu.

Demografski grafikoni govore da su se „rode predale” već posle Drugog svetskog rata, a u Vojvodini je 1989. godine broj umrlih lica bio veći od broja živorođene dece. U centralnoj Srbiji negativan prirodni priraštaj beleži se od 1992. godine.

Prema poslednjim podacima, prosek starosti stanovnika u Srbiji iznosi 41 godinu i to našu zemlju ubraja među deset država sa najstarijim stanovništvom u svetu. Demografi skreću pažnju na činjenicu da je prilikom popisa stanovništva iz 2002. godine utvrđeno da je broj osoba starijih od 65 godina veći od broja dece mlađe od 15 godina i predviđaju da će do 2020. godine broj starijih od šezdeset godina biti povećan za više od 700.000 osoba. Istovremeno, broj mladih će do 2020. godine biti smanjen za trećinu.

Jedan od razloga što se Srbija „prazni” jeste i činjenica da je napuštaju mladi i školovani ljudi, koji predstavljaju reproduktivni potencijal nacije. Demografski statističari ističu da se u inostranstvu svake godine rodi oko pet hiljada malih Srba i naglašavaju da prosečna starost naših iseljenika iznosi 33 godine. Uvid u nacionalnu statistiku svedoči da je trećina muškaraca u Srbiji neoženjena, dok neudatih žena ima oko dvadeset odsto. Kada se sve sabere, u Srbiji ima 900.000 neoženjenih muškaraca i 650.000 neudatih žena.

Drastična ilustracija teze da je plač u porodilištima Srbije svake godine sve tiši jeste i upoređivanje broja novorođenčadi rođenih 2005. i 2004. godine. Naime, u našoj zemlji je 2005. godine rođeno 72.180 dece, što u odnosu na prethodnu 2004. godinu predstavlja osetan pad – za oko šest hiljada živorođenih beba. Istovremeno je povećan broj umrlih u odnosu na prethodnu godinu. Naime, u 2004. godini umrlo je 104.320 osoba, dok je u 2005. umrlo 106.770 ljudi. Drugim rečima, samo u 2005. godini stanovništvo Srbije smanjilo se za 34.591 građanina.

Ministar rada i socijalne politike Rasim Ljajić najavio je da će ovo ministarstvo do kraja septembra predložiti Vladi Srbije strategiju za podsticanje rađanja, koja podrazumeva sedam mera. To su mere za ublažavanje ekonomske cene roditeljstva, usklađivanje rada i roditeljstva, promocija reproduktivnog zdravlja koja podrazumeva informisanje i edukaciju adolescenata, borbu protiv neplodnosti, program „Ka zdravom materinstvu”, kao i mere kojima će lokalne samouprave biti direktno uključene u sprovođenje strategije.

Ako ova strategija bude usvojena, budući roditelji moći će da računaju na dodeljivanje jednokratne pomoći posle rađanja deteta, tačno utvrđene mesečne isplate nezaposlenim majkama, dodatke za porodice sa trećim i četvrtim detetom, ali i punu isplatu mesečnih primanja za zaposlene porodilje koje sada primaju 65 odsto plate. Takođe, planirano je uvođenje besplatnih udžbenika za treće i četvrto dete u porodici za predškolsko, osnovno i srednjoškolsko obrazovanje, kao i ukidanje PDV-a na hranu i opremu za decu do tri godine.

Akciju za ukidanje PDV-a na dečju hranu i opremu pokrenulo je sredinom juna više nevladinih organizacija, a oko 40.000 građana Srbije potpisima je podržalo ovu inicijativu. Vlada je u prvom trenutku odbila promenu zakona, uz obrazloženje da amandman kojim se ova izmena predlaže nije dovoljno jasan, ali i da je ukidanje PDV-a na hranu za bebe u ovom trenutku neizvodljivo. Dve nedelje kasnije patrijarh Pavle uputio je pismo premijeru Srbije Vojislavu Koštunici i zatražio da vlada pokrene proceduru za donošenje zakona o ukidanju tzv. bebi PDV-a, a Vlada Srbije je odmah sutradan podržala ovu inicijativu, uz obrazloženje da je borba protiv „bele kuge” jedan od njenih prioritetnih zadataka. Ministar prosvete Zoran Lončar je, osim ukidanja PDV na hranu za bebe, najavio i formiranje posebnog radnog tela za borbu protiv „bele kuge”.