15 godina od bombardovanja Srba u Bosni

Završilo se, 30.avgusta, 15 godina od početka operacije, poznate kao Primišljena sila, koja se ivodila pod parolom neophodnosti da se srpska strana natera da pristane na međunarodni plan bosanskog regulisanja. Nadalje je sličnu praksu 1999. godine Severnoatlantska alijansa primenila protiv Jugoslavije, kako bi je naterala faktički da odustane od Kosova.

Sličnost dve vojne operacije protiv Srba je nesumnjiva. Ona dozvoljava da se tvrdi da je bilo reči o realizaciji jedinstvenog plana, koji je razrađen u zapadnim prestonicama u cilju konačnog slabljenja i rasparčavanja jedinstvene Jugoslavije - tradicionalnog istorijskog saveznika Rusije, i jedine balkanske države koja je pokušavala da vodi u regionu samostalnu politiku. Snage NATO-a su nanosile udarce po položajima bosanskih Srba i ranije. Ipak tada je bilo reči o preciznim operacijama, koje nisu kardinalno menjale tok rata.

Sada je bio postavljen zadatak vojnog razbijanja Srba - mada rezolucije SB UN koje su delovale u tom trenutku za avijaciju Severnoatlantske alijanse dopuštale su samo ograničenu, odmerenu i proporcionalnu primenu sile. Osim toga, međunarodna rešenja su predviđala vojne napade kao krajnje sredstvo prinuđivanja na mir svih zaraćenih strana. U datom slučaju delovanje NATO-a direktno je koordinirano sa komandujućim muslimanskim snagama. Sličnu vojno-tehnička saradnju Brisel je realizovao 1999. godine sa kosovskim Albancima - što omogućava da se delovanje NATO-a u oba slučaja okrakteriše ne kao mirovna operacija, već kao snažna vojna podrška jednoj od strana u sukobu, što je u korenu protivrečilo osnovnim principima mirovnjaštva. I principima humanizma takođe, kaže specijalni dopisnik Glasa Rusije u Banja Luci Saša Savićević:

Značajno je pomenuti da je u ovom bombardovanju u velikoj mjeri upotrebljena municija sa osiromašenim uranijumom(Po podacima NATO, ispaljeno je 5800 ovakvih projektila), od čijih posljedica je mnogo stanovnika Republike Srpske, kao i pripadnika snaga Ujedinjenih nacija umrlo od raznih kancerogenih oboljenja. Zabilježene su i mnoge anomalije u životinjskom i biljnom svijetu. Po istraživanjima VMA iz Beograda i instituta vinča, u periodu 5 godina poslije bombardovanja, broj kancerogenih oboljenja u Republici Srpskoj se uvećao 6 puta. Najveći postotak kancerogenih i smrtnost od istih je zabilježen kod stanovnika Hadžića, koji su kolektivno izbjegli u Bratunac, kao i stanovnika srpskog Sarajeva kod kojih je zabilježen porast broja tumora usta i ždrijela 4 puta, organa za varenje 5,8 puta, organa za disanje 4,5 puta i mekog tkiva 9 puta, urogenitalnih organa 3,6 puta i drugih nedefinisanih tumora 9 puta.

Nažalost, po primere do čega je dovela „promišljena” NATO sila ne treba ići daleko. Poznanica izveštača srpske redakcije Glasa Rusije, devojka iz Banja Luke D. Završila je ekonomski fakultet, planirala je da radi kao spiker na televiziji. Nedavno su lekari pronašli da ima tumor mozga. Ja sam sada vrlo kratko podšišana, tužno kaže ona. Naravno, sve se može pripisati slučaju, podudarnosti i slično, ali samo zahvaljujući NATO-u ova slučajnost je postala nekoliko puta verovatnija. D. je rođena 1986. godine, nije teško proračunati da je u trenutku NATO operacije imala 9 godina. Kakvo lečenje će sada biti potrebno lepoj, krhkoj devojci?

Pre 15 godina u Bosni i Hercegovini, četiri godine kasnije na Kosovu, formalni povod za bombardovanje postali su incidenti koji su imali sve odlike falsifikacije. Ako su početkom 99. NATO i OEBS požurili da poredstave svetu žrtve srpskih etničkih čišćenja u selu Račak, u Bosni i Hercegovini istu ulogu imala je eksplozija na sarajevskoj pijaci Merkale. Kako ističe Saša Savićević, između eksplozije u Sarajevu i prve NATO bombe koja je pala na srpske položaje, prošlo je svega 30 sati. Takva brza reakcija moguća je bila samo u slučaju da je NATO bio gotov za napad, tačnije Alijansa je očekivala pogodan trenutak, ubeđen je on.

Rupert Smit, komadant UNPROFORA je izjavio da nije jasno ko je ispalio granate, a slično su izjavili i diplomata Lord Dejvid Oven, major kanadske vojske Frensis Roj Tons, ekspert irske vojske za balistiku Džon Brendan. U svojoj knjizi general UN Majkl Rouz je pisao da su muslimanske vođe često pravile slične napade na svoj narod kako bi u svjetskim medijima imali status žrtve i da je o tome obavijestio i američkog državnog sekretara Medlin Olbrjat koja je potvrdila da raspolaže sa istim saznanjima. Ipak na suđenju Radovanu Karadžiću u Hagu sudija Robinson je imao stav da je granata ispaljena sa srpskih položaja.

U čemu je bio pravi smisao bombardovanja bosanskih Srba 1995. godine i Jugoslavije 1999? Smatra se da se on sastojao pre svega u težnji SAD i NATO-a da se utvrde u strateški važnom regionu Balkana, odakle bi mogli da kontrolišu saobraćajne magistrale, cevovode i druge ključne objekte. Podržavši bosanske muslimane, SAD su sakupile i propagandne poene u muslimanskom svetu - koji su koristili kasnije da se delimično nivelišu protesti javnosti protiv operacije NATO-a u Avganistanu i Iraku. Bosna i Hercegovina zbog tog mešanja do danas ostaje teritorija kojom se slabo može upravljati iznutra, koju razdiru protivrečnosti. Govori ruski istoričaj slavista Ana Filimonova:

NATO je postavilo osnovu jednostranog vojnog pritiska na Srbe od strane svih međunarodnih organizacija koje su na pojedini način ili učestvovale u regulisanju konflikta, ili zatim u izgradnji države Bosne i Hercegovine. Spoljni faktor sada se veoma meša u politički život ove države, na Republiku Srpsku se vrši pritisak - preduzimaju se pokušaji da se ureže njen suverenitet, da se ona liši pojedinih prava kako bi bio realizovan zapadni kurs, usmeren na rastvaranje srpskog elementa u Bosni i Hercregovii.

Što se tiče Kosova, tamo se na raspolaganju SAD i NATO-a našla jedna od najvećih vojnih baza u svetu Bondstil - u poštunosti izvedena van kontrole UN i drugih mirovnih institucija koje nisu u vlasti NATO-a. Govori generalni direktor italijanskog geopolitičkog časopisa Evrazija Tiberio Gracijani:

Mi znamo da je pravi razlog destabilizacije i razaranja Jugoslavije bilo stvaranje američke vojne baze na njenoj teritoriji. Kao čvorni punkt logistike ova baza ima jedinstven, ključni geostrateški značaj, projektujući vojnu moć SAD ne samo u Istočnom pravcu prema Rusiji, već i u južnom u stranu Afrike i istog tog Irana.

Međunarodni pravobranioci, među kojima ekspert Saveta Evrope Alvaro Hil Robles, već su nazvali ovu bazu Guantanamo u malom, smatrajući da se ona koristi ne samo kao vojni objekat, već i kao „tajni zatvor” CIA. Ali naterati SAD da otvori njene kapije i tim pre da je likvidira ne mogu ni UN, ni Savet Evrope. Tako je dugotrajan ispao geopolitički eho bosanskog bombardovanja.