Klozetska crkva

Sećam se da je čak i emigrantska štampa svojevremeno objavila jedan članak Milovana Đilasa pod naslovom „Crkva bezožnika“. Ukratko, Đilas opisuje da je sa svojim sinovcem šetao budvanskim Starim gradom. U blizini Crkve Svete Trojice i Citadele nalazi se i drevna mala Crkva Svetog Save Osvećenog. Đilasov sinovac je znatiželjno odškrinuo poluotvorena vrata, krenuo da uđe unutra i onda, sav obeznanjen, brže-bolje istrčao zapanjeno vičući da je crkva puna ljudskog izmeta. U crkvenoj arhivi na Cetinju sam našao podatak i da je Crkva Svetog Save u centru Tivta, čija je gradnja započeta pred početak Drugog svetskog rata i dovršena tek posle 1950. godine, nakon rata nekoliko godina služila kao javni gradski klozet.
Prizor koji je pre nekoliko decenija opisao Milovan Đilas, a pre i posle njega mnogi drugi, ponovo je viđen pre nekoliko dana na Svetom Stefanu. Inače, na ostrvu postoje četiri crkve – Sv. Arhiđakona Stefana, prenosa moštiju Sv. Arhiđakona Stefana, Preobraženja i najvećim delom porušena Crkva Sv. Aleksandra Nevskog. Poslednja crkva datira iz XV veka, a 1938. godine je obnovljena trudom i prilogom Kraljice Marije Karađorđević. Međutim, komunistički režim je odredio da se poruši zvonik i krov crkve kako bi se na tom mestu izgradila kockarnica!?! Vandalski čin rušenja je započet 10. avgusta 1959. godine bez znanja bilo koga iz Mitropolije Crnogorsko-Primorske. Tadašnji Iguman Manastira Praskvice Boris (Kažanegra) je rušenje crkve prijavio Narodnom odboru u Budvi i Mitropoliji na Cetinju. Iz Narodnog odbora je obavešten da je republički Zavod za zaštitu spomenika kulture sa Cetinja pismeno odobrio rušenje Crkve Svetog Aleksandra Nevskog kako bi se iznad nje podigla kockarnica!?! Da ne govorimo da je reč o najstarijoj crkvi na najlepšem ostrvcetu u Crnoj Gori. Pre nego što su je srušili sa dozvolom Zavoda, u katastarskim knjigama su je upisali kao „opšte dobro“ koje je trebalo da služi samo u interesu kockara i režima.
Ikonostas i crkvene utvari su, čudom Božijom, sačuvani i čuvaju se u Manastiru Praskvica i Crkvi Svetog Stefana.
Ostrvo Sveti Stefan kao „grad hotel“ je zatvoreno već tri godine. Najpre ga je zakupila neka singapurska kompanija da bi se, nakon toga, pojavila „Restis grupa“ čiji su vlasnici, da čudo bude još veće, pravoslavni hrišćani!?!
„Grad hotel“ na Svetom Stefanu se trenutno nalazi u kompletnoj obnovi. Ostaci crkve u dobrom stanju su pronađeni u vreme popravke upravo na instistiranje Mitropolije. Kako su novinari saznali, „deo kazina je adaptiran kao soba za radnike gde su postavljeni kreveti za spavanje, dok je crkva preuređena u toalet“.
Crkva Svetog Andreja Prvozvanog nije jedina koja je za potrebe tadašnjeg komunističkog režima srušena sa dozvolom institucije koja je imala zadatak da čuva i sačuva spomenike kulture. Na isti način, dakle sa dozvolom Zavoda za zaštitu spomenika kulture, srušena je i Crkva Svetog Petra Cetinjskog – Lovćenska kapela, kao i parohijska crkva u Rožaju. Za potrebe gradnje veštačkih jezera sa svojih vekovnih mesta su izmešteni Manastir Piva, Manastir Kosijerevo i Manastir Dobrićevo.
Fekalije se više ne deponuju u more. Tranzicija ih nosi ka hramovima Boga Živoga!