Sećanje na početak Drugog svetskog rata

Pre 70 godina, na današnji dan, napadom tadašnje nacističke Nemačke na Poljsku, počeo je Drugi svetski rat. Tačan broj ljudskih žrtava nije utvrđen, mada većina istoričara pominje brojku od 55 miliona ljudi. Komemorativne svečanosti širom sveta i u Beogradu.

Drugi svetski rat, koji je počeo na današnji dan napadom nacističke Nemačke na Poljsku. Trajao je od 1939. i 1945. godine, a vodio se između dva bloka država - Sila osovine, na čelu sa Nemačkom, i Savezničkih snaga, na čelu sa SSSR-om, Velikom Britanijom i SAD-om.
Napad nacističke Nemačke na Poljsku
Bolje rat nego pakt, bolje grob nego rob

Jugoslovenska vlada je prateći događaje u Evropi od strane Hitlerove nacističke Nemačke očekivala da će i Jugoslavija biti napadnuta. Jedan od načina da se reše bezbednosni problemi Kraljevine Jugoslavije bilo je i potpisivanje pakta sa Nemačkom 25. marta 1941.godine.

Povoljni uslovi za Kraljevinu Jugoslaviju u ovom ugovoru nisu bili garancija da će biti i ispoštovani od Hitlera. Suprotna odluka značila je siguran rat sa Nemačkom i njenim saveznicima koji su potpuno okruživali Kraljevinu Jugoslaviju.

U toku noći 20. marta održana je sednica na kojoj je jugoslovenska vlada rešila da pristupi Trojnom paktu U Beču je 25. marta potpisan protokol o pristupanju Trojnom paktu.

Narod nije bio zadovoljan ovom odlukom jer je smatrao saradnju sa nacistima neprihvatljivom. Zbog toga su izbile demonstracije i izveden je državni udar 27. marta 1941. godine na čelu sa generalom Dušanom Simovićem.

Državni udar izveden je u noći između 26. i 27. marta . Srušena je vlada Dragiše Cvetkovića, pohapšeni svi njeni ministri, svrgnuto namesništvo, a na radio stanici Beograd je objavljeno da je prestolonaslednik Petar II Karađorđević proglašen punoletnim.

Nova vlada postavljena je u rano jutro 27. marta 1941 godine sa generalom Dušanom Simovićem kao njenim predsednikom.

Istog dana organizovane su demonstracije širom prostora Kraljevine Jugoslavije u kojima su većinu činili Srbi. Narod je istog dana izašao da da podršku obaranju vlade i na ulici su se čule parole Bolje rat nego pakt, bolje grob nego rob.

Hitler je pobesneo čuvši za događaje u Jugoslaviji. Njegove planove o napadu na SSSR je morao da odloži.

U noći između 5. i 6 aprila 1941 . godine potpisan je ugovor između Kraljevine Jugoslavije i Sovjetskom Saveza.

Jugoslavija je priznala SSSR, a on pristao da poštuje nezavisnost Kraljevine Jugoslavije, teritoriju i suverena prava, a u slučaju napada Nemačke na Jugoslaviju, će stati na stranu Kraljevine Jugoslavije.

U zoru 6. aprila nad Beogradom su se pojavili nemački bombarderi.

Time je otpočeo napad nacističke Nemačke na Jugoslaviju. Osim Beograda, bombardovani su i drugi gradovi u Srbiji .

Uništene su mnoge građevine među kojima je i Narodna biblioteka. U ovom napadu bez objave rata učestvovale su pored Nemačke i Italija, Mađarska, Bugarska i Albanija.

U znak sećanja na 1. septembar 1939. godine, na početak rata koji je odneo 55 miliona života, u Beogradu će biti održano komemorativno okupljanje.

Ceremonija odavanja počasti biće organizovana kraj spomen-ploče posvećene delovanju Jugoslovensko-poljske lige u Drugom svetskom ratu, najavio je Sektor Ministarstva rada i socijalne politke za boračko-invalidsku zaštiti, koji je, sa ambasadom Poljske u Srbiji, organizator komemoracije.

Komemorativnom okupljanju prisustvovaće najviši diplomatski i vojno-diplomatski predstavnici Poljske u Srbiji, gradonačelnik Beograda Dragan Đilas, veterani Drugog svetskog rata, najavljeno je u saopštenju.

Period Drugog svetskog rata je u sećanju Poljaka zapisan kao vreme ogromnih iskušenja za narod, jer je ta država, od svih saveznika, bila jedina zemlja koja se borila od 1. septembra 1939. godine pa sve do 9. maja 1945. godine.

Nakon što je pala odbrana Poljske, granice sa Rumunijom i Mađarskom počele su da prelaze hiljade poljskih izbeglica - civila, ali pre svega pripadnika vojnih jedinica evakuisanih s fronta.

Ti su ljudi, najčešće bez ikakvih sredstava za život, bez pasoša i isprava, hteli da stignu do savezničke Francuske, preko Jugoslavije i Italije.

Poljske izbeglice, prelazeći granicu na Dunavu, nailazile su na spontanu pomoć Srba koji su sa njima delili hranu i davali im novac, podseća se u saopštenju.

Centar za pružanje pomoći poljskim izbeglicama u Beogradu, koji je bio je otvoren 24 sata dnevno, osnovali su aktivisti predratne Jugoslovensko-poljske lige.


Velika ekonomska kriza jedan od pokretača rata

Drugi svetski rat počeo je 1. septembra, napadom fašističke Nemačke na Poljsku.

Jugoslavija je napadnuta 6. aprila 1941. godine, a rat je okončan 9. maja 1945. godine bezuslovnom kapitulacijim Trećeg rajha.

Izbijanje Drugog svetskog rata bio je proces koji je trajao skoro celu deceniju i kome je glavni katalizator bila Velika ekonomska kriza, nastala u SAD u oktobru 1929. godine.

Sa krizom je došlo do pojave ekstremnih levih i desnih ideologija i naglog porasta antisemitizma.

Napadu na Poljsku prethodila je nasilna aneksija Austrije 1938. godine i okupacija Čehoslovačke 1939. godine.

Drugi svetski rat je trajao više od pet godina. Sovjetske i američke trupe su se 25. aprila 1945. godine spojile kod Torgaua i praktično presekle Nemačku napola.

U isto vreme je počela Berlinska bitka tokom koje je Hitler izvršio samoubistvo, a sam Berlin se predao 2. maja.

Nova nemačka vlada pod admiralom Denicom je otpočela pregovore o kapitulaciji, koji su završeni 7. maja, a 8. maja 1945. godine je objavljen prekid neprijateljstava.


Najkrvaviji sukob u istoriji

Sukobi sa Japanom još nisu bili završeni. S obzirom na američka uverenja da bi klasičan napad na Japan značio ogromne gubitke na savezničkoj strani, doneta je odluka da se Japan prisili na predaju upotrebom atomske bombe.

Šestog avgusta 1945. godine na Hirošimu je bačena atomska bomba, koja je izazvala dotle nezamislivo razaranje, a 9. avgusta je bačena i druga atomska bomba na grad Nagasaki.

Japanska vlada je shvatila da je dalji otpor besmislen i 15. avgusta objavljena je bezuslovna kapitulacija. Ona je formalno potpisana 2. septembra na američkom vojnom brodu "Misuri" u Tokijskom zalivu, što je datum koji predstavlja službeni završetak Drugog svetskog rata.

Tačan broj ljudskih žrtava Drugog svetskog rata nije utvrđen, niti će ikada biti utvrđen. Većina istoričara pominje brojku od 55 miliona ljudi, pri čemu je 10 odsto od tog broja poginulih vojnika i 90 odsto civila.

Broj ranjenih je bio višestruko veći, što Drugi svetski rat čini najkrvavijim sukobom u istoriji.

Rat je doveo do dramatičnih demografskih promena u mnogim oblastima sveta.

Cele etničke zajednice su ili desetkovane ili prisilno raseljene. Najjeziviji primer predstavlja gotovo potpuni nestanak Jevreja u Evropi. Petnaest miliona Nemaca je proterano iz velikog dela Istočne Evrope.

Holokaust, čije su razmere i oblici otkriveni tek nakon završetka rata, za mnoge je predstavljao još veći šok od samih ratnih razaranja.