Evo naše dece - Zdravko Šotra

Na osnovu snimljenih materijala prilikom vađenja kostiju iz hercegovačkih jama, te svjedočanstava osoba koje su preživjele ustaške pokolje u Drugom svjetskom ratu, snimljena je dokumentarna TV emisija "Evo naše djece" prikazana 19. aprila 1991. u 20:00 na Drugom programu TV Beograda.

Od septembra 1990. godine speleološka organizacija "Zelena brda" iz Trebinja počela je iz kraških jama na području donje Neretve da vadi posmrtne ostatake Srba stradalih u Drugom svjetskom ratu.
Prvo vađenje obavljeno je iz jame Jagodnjače u Ržanom dolu, gdje su prema riječima speleologa, izvadili ostatke preko hiljadu žrtava. Prilikom vađenja ostataka iz jame Šurmanci kraj Međugorja, za 12 dana rada izvađeno "800 žrtava, gdje je bačeno 300 dece, a nađena je i lobanja nerođenog djeteta".
Slijedila je jama na Bivoljem brdu, s preko hiljadu žrtava, te jama Vidonje kraj Čitluka, gdje su vađeni ostaci monaha sveštenomučenika.
Pronađene ostatke žrtava obrađivao je Institut za sudsku medicinu Vojnomedicinske akademije iz Beograda. Za svoj rad speleolozi "Zelenih brda" i djelatnici Instituta dobili su odlikovanja sv. Save 1. reda od Svetog arhijerejskog sinoda SPC i patrijarha srpskog Pavla.
U decembru je s istim poslom nastavila ekipa speleološkog odsjeka Planinarskog saveza Beograda, inače članova mobilnog tima Civilne zaštite skupštine Beograda. Inicijativu za nastavak vađenja formalno su dali stanovnici čapljinskog sela Prebilovci, odnosno Srbi koji su tokom Drugog svjetskog rata doživjeli teška stradanja, kao uostalom i svi stanovnici sela donje Neretve. Kosti su vađene iz sedam jama od trinest koliko ih, prema riječima meštana, ukupno ima: Golubinke, jame kraj sela Šurmanovca, jame na Bivoljem brdu, Vidonje kraj Žitomislića, iz dvije jame kraj Hutova i Gornje i Donje Kukavuše.
Cjelokupna akcija trajala je 32 dana, a prema tvrdnjama speleologa iz njih su iznijete mošti više od 2.000 Srba. Speleolozi su ovaj posao uradili besplatno, a nagradu mjesne zajednice Prebilovci uplatili su u fond za izgradnju zajedničke spomen-grobnice crkve kosturnice, čija izgradnja je već otpočela u januaru 1991.
Sa speleološkom ekipom bila je i ekipa TV Beograda, pod vodstvom reditelja Zdravka Šotre, kao i novinar Radio Beograda Ratko Nikić. I oni su se zajedno sa speleolozima sajlama spuštali na dno jama.
Na osnovu snimljenih materijala prilikom vađenja kostiju, te svjedočanstava osoba koje su preživjele ustaške pokolje u Drugom svjetskom ratu, snimljena je i dokumentarna TV emisija "Evo naše djece" prikazana 19. aprila 1991. u 20:00 na Drugom programu TV Beograda.

Dio izvađenih kostiju, ostaci monaha iz žitomislićkog manastira, sahranjeni su 3. februara 1991. u grobnicu pokraj manastirske crkve, u selu Žitomislići kraj Mostara. Sahranu i opelo, na kojem je bio veliki broj ljudi, predvodio je srpski patrijarh Pavle, s više mitropolita i sveštenika SPC.

frontal.rs