Republika Srbska slavi 30. rođendan

Republika Srbska je osnovana 9. januara 1992. godine pod nazivom Srbska Republika Bosna i Hercegovina kao reakcija srbskog naroda na odluke muslimanskih i hrvatskih političara za raspisivanjem i održavanjem referenduma o nezavisnosti bivše SR BiH, a koji je srbski narod bojkotovao. Referendum prema tadašnjim zakonskim odredbama nije uspeo, ali je "nezavisnost" bivše BiH proglašena.



Srbska Republika Bosna i Hercegovina je proglašena za federalnu jedinicu Jugoslavije. 

Tokom političke krize nakon otcepljenja Hrvatske i Slovenije od Jugoslavije, 25. juna 1991. godine, Srbi su stvorili posebnu skupštinu 24. oktobra pod nazivom Skupština srbskog naroda u Bosni i Hercegovini. Dana 21. novembra 1991. godine skupština je objavila da sve opštine, mesne zajednice i naseljena mesta gde je više od 50% stanovnika glasalo da bivša SR Bosna i Hercegovina ostane u Jugoslaviji, postaju delom „srbskih autonomnih teritorija“.

Dana 9. januara 1992. godine, ova skupština je proglasila Republiku Srpsku Bosnu i Hercegovinu, dok je 28. februara donesen Ustav Republike Srpske Bosne i Hercegovine, u kojem je pisalo da teritorija ove Republike obuhvata srpske autonomne oblasti, opštine i druge srpske etničke entitete u bivšoj SR Bosni i Hercegovini. Republika Srbska Bosna i Hercegovina je proglašena delom Jugoslovenske federalne države.

Dana 5. aprila 1992. godine, krnja Vlada bivše SR Bosne i Hercegovine je proglasila nezavisnost, a nakon tri dana promenu imena u Republika Bosna i Hercegovina. Evropska zajednica je priznala nezavisnost bivše SR Bosne i Hercegovine 6. aprila 1992. godine. Dana 7. aprila, Srbska Republika Bosna i Hercegovina proglašava nezavisnost od Bosne i Hercegovine i ostanak u Jugoslaviji. Ipak, kada su Srbija i Crna Gora kao jedine de fakto preostale jugoslovenske republike, 27. aprila 1992. godine proglasile Saveznu Republiku Jugoslaviju, Republika Srbska i Republika Srbska Krajina su same po sebi izdvojene iz granica Federacije, iako sve do 1995. godine to nisu priznale.

Dana 12. maja 1992. godine, tokom sednice skupštine Srba, predsednik Republike Srpske Radovan Karadžić je objavio šest „strategijskih ciljeva“ srbskog naroda u bivšoj Bosni i Hercegovini.

Tokom iste sednice, skupština Srba je uspostavila Vojsku Republike Srpske (VRS) i izabrala Ratka Mladića da bude komandandt druge vojne oblasti Jugoslovenske Narodne Armije. Pred kraj maja 1992. godine i povlačenja jugoslovenskih snaga sa prostora bivše SR Bosne i Hercegovine, drugi vojna oblast je postala Glavni štab Vojske Republike Srpske. 12. avgusta 1992. godine naziv Srbska Republika Bosna i Hercegovina je promenjen u Republika Srbska.

Zakletva - dokumentarni film o osnivanju Vojske Republike Srpske

Rat u bivšoj Bosni i Hercegovini je trajao od 1992. do 1995. godine. Dana 30. avgusta 1995. godine NATO pakt pokreće bombardovanje Republike Srpske („Operacija Namerna sila“). Rat je okončan potpisivanjem Dejtonskog mirovnog sporazuma, 21. novembra 1995. godine. Republika Srbska je međunarodno priznata kao jedan od dva entiteta koji čine Bosnu i Hercegovinu (drugi entitet je Muslimansko-hrvatska Federacija, sada Federacija BiH). Republika Srbska obuhvata 49% teritorije Bosne i Hercegovine, a Federacija Bosne i Hercegovine 51%.

Arbitražnom odlukom o statusu Brčkog, te uspostavljanjem Distrikta Brčko BiH 2000. godine, posed teritorije oba entiteta je smanjen za otprilike 0,5 — 1,0%. Brčko distrikt je po Arbitražnoj odluci stavljen pod međunarodnu upravu supervizora koji de fakto ima zakonodavnu, izvršnu i sudsku vlast u distriktu. On izdaje naloge kojima donosi zakone i uredbe, i imenuje i razrešava službenike i funkcionere Brčko distrikta.

Tokom godina nakon Dejtonskog sporazuma, neke ingerencije Republike Srpske koje su Dejtonskim mirovnim ugovorom i njegovim aneksima bile definisane kao nadležnosti entiteta prenesene su na nivo BiH (carinska i granična služba, vojska, pravosuđe - osnivanjem Suda BiH i Visokog sudskog i tužilačkog savjeta BiH itd). Visoki predstavnik za Bosnu i Hercegovinu je nametnuo veliki broj amandmana na Ustav Republike Srpske.

Granice Republike Srpske su određene međunarodno priznatom granicom prema Srbiji, Crnoj Gori i Republici Hrvatskoj i međunarodno priznatom međuentitetskom granicom prema Muslimansko-hrvatskoj Federaciji (sada Federaciji Bosne i Hercegovine).




Republika Srbska nastavlja svoj put kao veoma važan geopolitički faktor na Balkanu uprkos raznim međunarodnim pritiscima sa Zapada i pokušajima ka unitarizaciji BiH i njenim potpunim institucionalno-političkim slabljenjem.


Preuzmite 1. Službeni glasnik Srbskog naroda u Bosni i Hercegovini iz januara 1992. godine - ODLUKA O OSNIVANJU SKUPŠTINE SRPSKOG NARODA U BiH.

Preuzmite 2. Službeni glasnik Srbskog naroda u Bosni i Hercegovini iz februara 1992. godine - DEKLERACIJA.