Svetosavlje Srpstvo Spašava

Tragična i gorka iskustva, koja je krajem dvadesetog i početkom dvadeset prvog vijeka doživio srbski narod, sudbinski ga opominju da obnovi i probudi istorijsko pamćenje koje će mu pomoći da se čvršće ujedini u narodnu cjelinu, civilizacijski prevaziđe dosadašnje zablude i iluzije, a posebno međusobne kobne podjele i svađe i da na istinskim svetosavskim temeljima otadžbinskog rodoljublja gradi svoju budućnost, dostojnu istorijskog naroda.

Slavna i mučenička istorija srbskog naroda je u mnogim aspektima sama po sebi mit, i njeno dodatno veličanje ili omalovažavanje, bez obzira na motive, nanosi nesagledivu štetu srbskom narodu. Kao i svi narodi svijeta, i Srbi imaju mana koje su po mnogo čemu specifične i, nažalost, mogu biti pogubne. Njihovo otklanjanje i prevazilaženje, na uzlaznoj trasi istorije, uslov je ne samo daljeg napretka srbskog naroda, nego i njegovog opstanka kao istorijskog naroda. Za srbski narod, međutim, kao da važi ona cinična Hegelova opaska, da jedino što se iz istorije može naučiti jeste to da se iz nje ne može ništa naučiti. Istorija je, ipak, najbolja učiteljica života, od koje pogotovo srbski narod ima šta da nauči i čime da se ponosi.

Najnovija iskustva su upravo nepobitno potvrdila da je sve što smo gradili mimo temelja Svetosavlja propalo i nestalo.

Događaji pri kraju 20. i početkom 21. vijeka pokazali su da je stvaranje zajedničke države Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (kasnije Jugoslavija) i prihvatanjem komunističke ideologije najveće političke zablude i greške srbskog naroda, koje su za njega bile gotovo pogubne, posebno na duhovnom i kulturnom planu i čije  negativne posljedice će srbski narod još dugo osijećati.

Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenica SHS u koju državnost unose samo Srbija i Crna Gora, stvorena je 1. decembra 1918. Već sutradan (2. decembra 1918.) u Italiji je formirana hrvatska ekstremna nacionalistička i teroristička organizacija (kasnije nazvana USTAŠE) čiji cilj je bio da se svim sredstvima bori protiv zajedničke države Kraljevine SHS i stvaranje nezavisne države Hrvatske. Ona je od samog osnivanja, uz podršku stranog faktora i secesionista unutar Jugoslavije, preduzimala razne aktivnosti: diplomatske, političke, suberzivne a najčešće ekstremno terorističke pri čemu joj je meta bio isključivo srbski narod i država. Navodimo samo neke terorističke aktivnosti ove ekstremno nacionalističke organizacije: saučešništvo u ubistvu kralja Aleksandra Karađorđevića u Marseju, Francuska 1934, stvaranje nezavisne države Hrvatske (NDH) 1941, u kojoj su počinjeni ljudskom umu nezamislivi zločini nad srbskim življem (ubijanje iz strasti), najvećem logoru smrti Jasenovcu, bacanje u jame bezdanke srbskog življa, ubijanje djece, žena, staraca, svirepo klanje na kućnom pragu i sl.

Skoro da je riječima nemoguće izraziti svireposti, monstruozne zločine i patološka iživljavanja nad srbskim narodom u Nezavisnoj državi Hrvatskoj. Živi primjer Danteovog pakla srbski narod je doživio širom NDH 1941-1945. Mnogi ugledni istoričari svjetskog ugleda i autentični svjedoci, čak njemački i italijansi fašistički oficiri, smatraju da je stradanje Srba u NDH bilo mnogo jezivije, masovnije i bezdušnije nego što je to Danteov pakao. Danteov pakao je alegorijska fikcija hrišćanske mitologije, gdje se sudi grešnicima i koji prije nego dođu u pakao prolaze kroz čistilište. Danteov pakao ima devet krugova.

Srbi koji su doživjeli pakao u NDH su nevini ljudi: djeca, žene, starci, muškarci u najboljim godinama, u punoj snazi. Taj pakao je imao preko 390 krugova: jama bezdanica u koje su nakon svirepog i morbidnog iživljavanja bacani Srbi.

I nakon završetka Drugog svjetskog rata ustaška organizacija je preduzimala mnoge terorističke akcije: ubistvo ambasadora srpske nacionalnosti po inostranstvu, podmetanje ekspozivnih naprava – bioskop Beograd 20. oktobar i ubacivanje terorističkih grupa u prethodnu Jugoslaviju i mnoga druga teroristička djela.

Takvu aktivnost oni su krunisali 1991. na čelu sa doktorom Franjom Tuđmanom (bivšim generalom JNA) stvaranjem nezavisne države Hrvatske. U toku građanskog-etničkog i vjerskog rata na prostorima bivše SFRJ najekstremniji pripadnici te ustaške organizacije bili su u najužem rukovodstvu (Gojko Sušak), dr Franje Tuđmana koji je uz pomoć Njemačke i Austrije uspio da ostvari „tisućuljetni san“ Hrvata o stvaranju svoje nezavisne države. Sabor Hrvatske je 21. februara 1991. proglasio razdruživanje sa SFRJ i 25. juna 1991. stvorio nezavisnu Republiku Hrvatsku.

Takođe, u decembru 1918. i Albanci sa Kosova i Metohije u Skadru organizuju  „Komitet za narodnu odbranu Kosova“ sa ciljem izazivanja oružanih sukoba na Kosovu kako bi na taj način izazvali međunarodnu intervenciju. Sjedište ove terorističke organizacije jedno vrijeme bilo je u Beču, odakle je tajno podsticana i huškana protiv Srba od strane austro-ugarskih i njemačkih ekstremnih elemenata.

Kao i ustaška organizacija i ova albanska ekstremna nacionalistička organizcija preduzimala je sve oblike borbe od političkih diplomatskih i posebno terorističkih za otcepljenje od Jugoslavije i stvaranje nezavisne države Kosove, odnosno „Velike Albanije“. Ta organizacija je 1920. ubila Esad Pašu bivšeg albanskog ministra vojske i poznatog sagovornika saradnje Albanije sa Srbijom. Dizala je razne pobune Albanaca na Kosmetu od kojih su mnoge prerasle u pravi rat protiv nove države. U nekoliko navrata protjerivano je srbsko stanovništvo sa Kosmeta, vršena neviđena zvjerstva nad Srbima, posebno u toku Drugog svjetskog rata. Nakon Drugog svjetskog rata stalno su vršeni razni pritisci na Srbe na Kosmetu, podsticanju i tolerisanje od jugoslovenskih komunista, odnosno komunističkih vlasti, koje čak nijesu dozvolile da se dio srbskog stavništva protjeran sa Kosova za vrijeme Drugog svjetskog rata vrati na svoja vjekovna ognjišta.

U socijalističkoj Jugoslaviji i pored ogromne ekonomske pomoći koja je pružana Kosmetu periodično su izbijale razne demonstracije, odnosno pobune (1944/45, 1956, 1968, 1981, 1989, 1990) i zahtjevi najprije za republikom, a potom za otcjepljenjem Kosmeta iz sastava Srbije. Agresijom NATO na SR Jugoslaviju i potpomaganjem Oslobodilačke vojske Kosova (OVK) najekstremnije terorističke organizacije u Evropi od strane NATO, najprije je Rezolucijom SB OUN 1244 od 10.06.1999. godine   teritorija Kosova i Metohije stavljena pod međunarodni protektorat  sa kojeg je proterano preko 200.000 Srba. A 2008. terorističko albansko rukovodsvo na čelu sa Hašimom Tačijem protivno Ustavu SRJ i Rezoluciji 1244 proglasilo je nezavisnu Republiku Kosovo. 

Stvaranjem zajedničke države Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, prestala je da postoji, slavom ovjenčana i širom svijeta proslavljena, srbska vojska. Stvorena je „nova zajednička vojska”, koja je u svom sastavu imala skoro polovinu bivših austrougarskih časnika (oficira) – Hrvata i Slovenaca – dotadašnjih neprijatelja i ljutih protivnika Srba. U tu vojsku je ušlo 2.500 takvih oficira (Hrvata i Slovenaca), koje je kralj Aleksandar Karađorđević nagradio činovima višim od onih koje su imali u austrougarskoj vojsci, da bi na taj način bili lojalniji novoj državi.

Elitni i proslavljeni srbski oficiri i generali masovno su penzionisani da bi se napravilo mjesto za te nove oficire (časnike). „Srbski oficiri i generali bili su u pravom smislu te riječi elita srbskog naroda. Naime, 99 posto srbskih oficira i generala bili su građanskog porijekla, mada je u to vrijeme u Srbiji seljačko stanovništvo činilo 85 posto. Uz to, svi su srbski oficiri i generali bili školovani, sa završenom višom školom Vojne akademije i Generalštabnom pripremom (4+2+2 godine). Oficiri Hrvati i Slovenci su većinom imali samo trupne kadetske škole koje su trajale dvije godine. ”

U istoriji nije zabilježen takav slučaj stvaranja zajedničke vojske od neprijateljski suprotstavljenih strana tokom rata. Poveljom sa mirovne konferencije u Parizu bio je zabranjen prijem u službu oficira iz zemalja neprijateljskih vojski poraženih u Prvom svjetskom ratu. Kralj Aleksandar Karađorđević je ne samo prekršio povelju, nego još i nagradio dojučerašnje neprijateljske oficire. Veliki broj elitnih srbskih oficira u tom periodu izvršio je samoubistvo. Prema izvorima koje je pedantno prikupio pukovnik Tripo Vučinić: „...u srbskoj vojsci je od 1914. do 1918. godine poginulo 98 Hrvata i 93 Slovenca koji su bili dobrovoljci.”

Hrvatski oficiri umjesto da brane Jugoslaviju kojoj su se zakleli na vjernost, bježe u Hrvatsku i stavljaju se na raspolaganje dr Anti Paveliću i ponovu polažu zakletvu vjernosti Nezavisnoj Državi Hrvatskoj. Tom prilikom u vojsku NDH (ustaše i domobrani) prebjeglo je: „31 general, 220 pukovnika, 240 potpukovnika, 250 majora, 1.015 kapetana, 417 poručnika, i.t.d. Ukupno je prebjeglo 3.300 generala, oficira i podoficira Hrvata”.

Ista situacija ponovila se 1945. godine kao i 1990/1991. godine.

Obnavljanjem Jugoslavije 1945. godine i prihvatanjem komunističke ideologije dodatno je nanesena šteta srbskom narodu. Pored fizičkog stradanja i gubljenja svojih etničkih teritorija, srbski narod je doživio i svojevrsni duhovni genocid. „Srbski narod koji je u Drugom svjetskom ratu podnio najveći teret oslobodilačke borbe protiv fašističkog okupatora i ustaša, poslije rata je bio potpuno nacionalno dezorjentisan i razbijen. Prihvatanjem komunističke ideologije, Srbi su bili prinuđeni da zaborave svoju prošlost, odreknu se slavnih stranica svoje istorije, da se postide svojih pobjeda na Ceru i Kolubari, Kosovskog Zavjeta i Svetosavlja. Srbska prošlost od Svetoga Save, kneza Lazara do modernih srbskih kneževa, kraljeva i vojvoda, proglašavana je nacionalizmom, popovštinom, mračnim pravoslavljem i unitarizmom.” Činjeni su i pokušaji da se potpuno zatru naši korjeni i identitet. Stvorene su nove sintetičke nacije (crnogorska, muslimanska – bošnjačka, makedonska), koje će živjeti od mržnje prema Srbima kao hegemonistima. Jedno vrijeme u bivšoj SFRJ bilo je unosno insistirati na „srbskom nacionalizmu i šovinizmu“. Bilo kakva rasprava o srbskoj nacionalnoj kulturi i našoj duhovnoj orijentaciji, unaprijed je proglašavana reakcionarnim nacionalizmom. Sve što je bilo kritički raspoloženo prema Srpstvu javno je podržavano od strane komunista na vlasti, čak i nagrađivano.

Platforma za ovakvo djelovanje prema srbskom narodu, njegovoj kulturi i istoriji data je u „Aktuelnom programu“ najvažnijem dokumentu Četvrtog kongresa KPJ održanog 1928. godine u Drezdenu. U njemu se ističe da komunisti pomažu borbu potlačenih naroda za oslobođenje od Srpske okupacije:

„Komunisti otvoreno pozivaju sve nacionalno-revolucionarne organizacije u Hrvatskoj, Sloveniji, Crnoj Gori, Kosovu i VMRO u Makedoniji, na progon srbskog okupatora, srbskih trupa, činovnika i žandarma, kao i srbskih četnika iz Hrvatske, Slovenije, Dalmacije, Vojvodine, Bosne, Crne Gore, Makedonije i sa Kosova. Na kraju dokumenta komunisti pozivaju sve potlačene narode, ne Srbe, da odbiju služenje vojnog roka izvan svog zavičaja“[5]

Nakon ovoga jugoslovenski komunisti (među kojima su pretežno bili Srbi) su otvoreno podržali sve terorističke akcije ustaša, albanskih terorista i ostalih ekstremno nacionalističkih i terorističkih organizacija koje su bile usmjerene na razbijanje Jugoslavije. Tako su sa oduševljenjem pozdravili ustaški napad predvođen Andrijom Artukovićem na žandarmerijsku stanicu u selu Brušani, kod Gospića. Tim povodom KPJ se oglasila preko svog lista „Proleter“ u broj 28, gdje je objavljen tekst pod naslovom: „Ustaški pokret u hrvatskim krajevima“, u kojem je pored ostalog pisalo: „Komunistička partija pozdravlja ustaški pokret ličkih i dalmatinskih seljaka i stavlja se potpuno na njihovu stranu. Dužnost je svih komunističkih organizacija i svakog komuniste da taj pokret pomogne, organizuje i predvodi“

Odluke Četvrtog kongresa iz Drezdena dugo su sakrivane od srpske javnosti, kasnije su nažalost, neki komunisti srpske nacionalnosti čak i pravdali navedene odluke. Mnogi ortodoksni komunisti i danas tvrde da su odluke Četvrtog kongresa KPJ 1928. kasnije od strane KPJ poništene i odbačene, što je notorna laž.U pitanju su komunisti koji su sav svoj imetak, zvanja i položaje stekli na krvavoj komunističkoj ideologiji. Nepobitna je činjenica da su komunisti srpske nacionalnosti svijesno djelovali protiv nacionalnih interesa srbskog naroda. To je samokritički potvrdio veliki intelektualac i jedan od najdoslijednijih komunista Tanasije Mladenović  1989. godine kada je kazao: „Mi srbski komunisti smo objektivno izdali srbski narod“

Poslije Drugog svjetskog rata u Jugoslovensku armiju (JA) je primljeno 2.000 oficira, generala – domobrana i ustaša. Među njima su bili bivši austrougarski i NDH časnici (oficiri), koji su u NDH imali visoke položaje u vojsci. Tako su u JA (JNA) primljeni V. Klišanić, načelnik štaba divizije u NDH; P. Tomac, I. Božić, F. Pirc – komandanti korpusa u NDH, i drugi.

„Pred izbijanje građanskog rata 1990./1991. u JNA je bilo oko 17.000 (31%) oficira Hrvata i Slovenaca. Od toga su gotovo svi (99,2%), prešli u vojsku Hrvatske i vojsku Slovenije. U JNA je ostalo samo nekoliko Hrvata i Slovenaca, uglavnom onih čije su žene bile Srpkinje ili su u Srbiji ili Crnoj Gori imali nekretnine.”

Definitivnim raspadom Jugoslavije najviše je bio oštećen srbski narod, koji će posledice raspada te države još dugo trpjeti. Savezna Republika Jugoslavija je februara 2003. godine ukinuta i preimenovana u državnu zajednicu Srbija i Crna Gora. Tijesnom odlukom većine građana Crna Gora je 2006. godine proglasila nezavisnost.

Tako je Republika Srbija, poslije 88 godina, ponovo postala samostalna država sa još nedefinisanim državnim granicama, van kojih živi preko dva miliona Srba u susjednim republikama i tri miliona Srba diljem svijeta. Iz bivše republike SFRJ, Hrvatske, protjerano je više od 250.000 Srba a sa Kosmeta oko 200.000 Srba. Međunarodna zajednica do danas nije preduzela adekvatne mjere da se taj zločin protiv čovječnosti i njegovi vinovnici procesuiraju i kazne, čime je međunarodno-pravno ozakonjeno najveće etničko čišćenje vijeka.

U toku svoje istorije srbski narod je više nego  ijedan nador u svijetu (pored ruskog i jevrejskog) bio izložen napadima Zapadnih i ostalih imperijalnih sila koje  su nastojale da ga  pokore i unište.

U borbi za goli opstanak, slobodu, svoju državu, očuvanje svog duhovnog i kulturnog identiteta, a u pojedinim  periodima istorije i za odbranu univerzalnih vrijednosti ljudske civilizacije – srbski narod je podnio najveće žrtve u odnosu na sve druge narode u dosadašnjoj istoriji čovječanstva. Bilans stradanja i  žrtvovanja srbskog naroda za navedene vrijednosti je strašan.

Preživio je dvije golgote iz kojih je vaskrsnuo poput feniks ptice, uspio da se biolooški obnovi i iznova stvara svoju državnost na svojim domicilnim prostorima. Radi terora i zuluma koji su nad njim vršeni, tri puta je bio prinuđen da napušta svoje istorijski etničke prostore i naseljava se u raznim djelovima svijeta. Ponovo se djelimično vraćao i uz arhetipsku violentnost uspio da sačuva većinu svojih etničkih prostora, sačuva i obnovi svoju državnost. Time je pokazao da je neuništiv kao narod i da Srbija ne umire ni svojom smrću. Ona je odlazila iz sebe, a vraćala se pobjednički ovjenčana slavom.

 („Niko ne zna šta su muke teške,

Dok ne pređe Albaniju pješke“)

Prema svježem sjećanju samo u Prvom svjetskom ratu Srbija je izgubila 28% muškog stanovništva i pretrpjela nemjerljive materijalne štete i razaranje. Nakon 1918. u Srbiji je bilo preko pet stotina hiljada djece siročadi bez oba roditelja, a preko milion djece siročadi bez jednog roditelja. Podatak koji sam po sebi izaziva jezu. Ako ovome dodamo stradanja za vrijeme Drugog svjetskog rata, devedesetih godina za vrijeme odbrambeno otaddžbinskih ratova i za vrijeme vojne agresije NATO na SRJ i srbski narod, koja prevazilaze stradanja i patnje iz Prvog svetskog rata nije potreban nikakav komentar pred činjenicama od kojih staje dah. Srbski narod je jedini narod u svijetu čija groblja, brojčano (u preko 40 zemalja svijeta) i površinski su veća od površine njegovih naseljenih mesta. 

Agresija na srbski narod i njegovu državnost nastavlja se i danas svim sredstvima „meke moći“ od strane zapadnih zemalja i nekih susjeda iz regiona.

Po ustaljenim geopolitičkim stereotipima Srbija i srbski narod se i dalje vide kao remetilački faktor na Balkanu, falsifikuje se njegova istorija, prisvaja jezik i kulturna baština, otimaju djelovi teritorije itd. U jeku orkestrirane rusofobije na Zapadu se širi i podgrijava srbofobija kao rukavac rusofobije. Srbi se doživljavaju kao mali Rusi na Zapadnom Balkanu, a Srbija se smatra trojanskim konjem Ruske Federacije.

Posebno zabrinjva srbofobija koja se širi u nekim bivšim republikama SFRJ i regionu uopšte. U pojedinim republikama srbofobija je poprimila metastaziranu fazu i pretvorila se u rasističku mržnju neshvatljivu zdravom umu. Konvertitska srbomržnja vodi se iz strasti i najnižih pobuda. U nekim aspektima prevazilazi propagandu i patološku mržnju širenu devedesetih godina i za vrijeme NATO agresije. Srbofobija i srbomržnja su surova politička realnost koju valja shvatiti  krajnje ozbiljno kao trajan fenomen.

Uporedo sa srbofobijom i patološkom srbomržnjom spolja, srbofobija se opasno širi unutar same Srbije, posebno u jednom dijelu političke i intelektualne elite koja se nedovoljno svijesna takve uloge u ovoj kriznoj situaciji  za srbski narod nalazi na izdajničkom zadatku uništenja srbskog naroda, srpske kulture i srpske države. Medijski prostor u Srbiji olako je prepušten agresivnim autošovinistima, renegatima, novokomponovanim konvertitima, pseudo istoričarima i novoromantičarima koji otvoreno blate svoj narod, ismijavaju patriotizam i ljubav prema svom narodu i svojoj istoriji, nekritički i pomodarski veličajući zapadni neoliberalistički sistem vrijednosti.

Pseudoistoričari (kvaziistoričari) i novoromantičari glorifikujući i prekrajajući srpsku istoriju, takođe, nanose veliku štetu i sramotu srbskom narodu podstičući primitivni kafansko-nazdravičarski i vašarski patriotizam. Njihove groteskne,  nenaučne i populističke teorije i izmišljotine argumentovano su razobličili naši ugledni i afirmisani profesori dr Radivoj Radić, dr Čedomir Antić, dr Ljubiša Despotović, akademik Kosta Čavoški, prf. Milo Lompar i dr. vrativši ugled nauci i struci a time i srbskoj istoriografiji.

U ovakvim okolnostima životno je važno izvući realne pouke iz vlastite istorije i blagovremeno preduzimati adekvatne mjere da nam se ponovo ne bi dešavale nacionalne tragedije i greške.

Prioritetno je potrebno mudro i civilizacijski prevazilaziti kobne podjele, sukobe i svađe. Odlučno odbaciti sve dosadašnje zablude,iluzije, ideološko političko eksperimentisanje i na provjerenim temeljima svetosavlja kao svevremenskoj ideji i praksi graditi svoju budućnost dostojnu istorijskog naroda.

Kao otac naše duhovnosti, prvi arhiepiskop autokefalne srpske crkve, princ, monah, književnik, pravnik, diplomata Sveti Sava nam je izgradio jedinstvo države, crkve i naroda, zacrtao putanju i dao ideju koja će nas voditi i sačuvati od svih iznenađenja, lutanja i zabluda.

Sveti Sava je imao viziju Srbije za sva vremena. Učvrstio je među nama pravoslavnu vjeru i posijao klicu Kosovskog zavjeta tj. pobjede života nad smrću. On nam je trasirao i kulturnu baštinu, naučio nas da je naše samo ono što smo stvorili vlastitim radom i odbranili sopstvenom snagom. Duhovni vidici i otvorene granice uma ono je zašto se zalagao Sveti Sava i ostavio nam u amanet.
Svetosavlje je najdublji temelj našeg istorisjkog trajanja i vezivna nit postojanja koja nas je držala na  okupu i onda kada nam je biološki opstanak dolazio u pitanje.

Natrag svetosavlju.


Beograd, maj 2024.                                      Vrtikapa Vukota