Drevni Borovsk: Jedinstvo prirode i arhitekture

Radiostanica Glas Rusije nastavlja ciklus  programa, posvećenih starim ruskim gradovima, centrima međunarodnog turizma. Danas ćemo posetiti manji provincijski grad Borovsk u Kaluškoj oblasti.

Borovsk se nalazi na strmoj  obali reke Protva. Najbolje je prvo posetiti Pafnutijev manastir, koji je osnovao sredinom 15. veka monah Pafnutije. On je bio rođen u jednom selu blizu Borovska.  Njegov je ded bi Tatarin, koji je stigao iz Zlatne Horde po danak. Prvi podaci o manastiru podsećaju na legendu: mali drveni manastir u gustoj borovoj šumi, gde cvrkuću ptice, gde je dobri i mudri nastojatelj, koji stvara čuda. Inače je stvarnost bila mnogo teža. Manastir se borio protiv mesnog kneza Vasilija Borovskog, bilo je potpaljivanja i velike bede. Međutim, manastir se brzo povećavao i bogatio.  Među njegovim dobrotvorima su bili ne samo najveći boljari, već i sam veliki knez. Sredinom 16. veka, za vladavine Ivana Groznog, manastir je već bio vlasnik mnogih sela  i opširnog zemljišta. Tiha Protva je bila tokom dužeg vremena granica moskovske kneževine, zato je manastir bio ne samo verski centar, već i tvrđava, opkoljena debelim zidinama,  koja je čuvala kneževinu od neprijatelja, -  kaže kustos Borovskog istorijsko-zavičajnog muzeja Neli Loškarjova.

Manastir se gradio kao tvrđava, zato ga istoričari  uključuju u drugu liniju odbrane na prilazima Moskvi. Ove zidine i kule, sagrađene u 16. i 17. veku, svedoci su mnogih istorijskih događaja. Čak i prozori manastirskih zgrada podsećaju na puškarinice.

Tri kule  - Ulazna, Đorđevska, Oružara – postale su pravi simboli manastira. Gradili su ih Fjodor Konj, koji je sagradio jednu od najvećih tvrđava u Evropi – kremlj u Smolensku i zidar Trofim Šarutin. Pravo remek-delo arhitekture iz 16. veka je saborna crkva Rođenja Presvete Bogorodice. Novac za njenu izgradnju je ulog sina Ivana Groznog cara Fjodora i njegove supruge Irine, - priča Neli Loškarjova.

Ova saborna crkva je sagrađena po uzoru na Arhangelsku sabornu crkvu Moskovskog Kremlja. Ime neimara nije poznato. Crkva je veličanstvena, mada je ukras skromniji od Arhangelske crkve u Moskvi.

Unutra crkva se čini još većom nego kada je gledaš spolja. Zidovi, stubovi i svodovi su živopisani. Manastir na Protvi je u toku tri veka bio jedan od umetničkih centara Rusije. Ovde su radili najveći neimari i zografi iz Srednjeg veka, recimo, Dionisije. Zajedno s majstorom Mitrofanijem on je  slikao glavnu crkvu. Njegove su freske oduševile savremenike, te je uskoro Dionisije radio u Moskvi.

U 17. veku je manastir postao zatvor za raskolnike - pripadnike takozvane stare vere, koja je faktički bila zabranjena u Rusiji posle reformi patrijarha Nikona. Skoro dve godine je ovde tamnovao metežni protopop Avakum, jedan od istaknutih pisaca 17. veka u Rusiji. On je bio protivnik tih reformi. On je izražavao protest protiv duhovnog i fizičkog nasilja. To je bio fanatik  velike snage duha. Njega su nagovarali, ubeđivali,  ali sve je bilo uzalud, ni glad ga nije naterala da se pokori. On je bio oteran na sever i kasnije spaljen. U Borovsku je u 17. veku bilo spaljeno 30 raskolnika. Međutim, u tom gradu je sačuvano nekoliko  crkava pripadnika stare vere.

Grad Borovsk se pominje još u 13. veku, dakle, on je mnogo stariji od manastira. Tvrđave, koje su čuvale Moskvu, danas se nalaze blizu centra grada, međutim, Borovsk se skoro nije promenio, zato je Pafnutijje-Borovski manastir i dalje  blizu granice grada. U Borovsku ima kuća sagrađenih u 18. veku, kao i kuća bogatih trgovaca iz 19. veka. Priroda je tu divna, arhitektura se nalazi u punoj harmoniji s prirodom. U Borovsku živi 12 hiljada ljudi, kao i u čuvenom Suzdalju. Za razliku od njega Borovsk se još nije pretvorio u poznati turistički centar, mada se u njemu razvija hodočasnički turizam. Najlepši je   centralni trg, gde se nalazi pijaca (tu obično prodaju slatko i zimnice),  kao i prodavnica suvenira.

Predlažemo vam da ručate u restoranu Izba (Brvnara), koji se nalazi na visokoj obali Protve. Odande je lep pogled na okolinu. Jela ruske kuhinje su ukusna, a nisu skupa. 50 dolara za dvoje  je sasvim dovoljno.