Upotreba manjina

Srbija je država srpskog naroda i svih građana koji u njoj žive. U brojevima to izgleda ovako: 82 odsto stanovništva predstavlja srpski narod dok 18 odsto otpada na „sve građane koji u njoj žive”. Svaki peti stanovnik koji ne pripada srpskom narodu ima ista prava i obaveze kao i ona ostala četvorica ali u političkom smislu pored svih onih većinskih stranaka, koje se i njemu obraćaju ima i stranke svoje nacionalne grupe. Manjinske stranke, baš kao i ove većinske nastale su početkom devedesetih, a kao baza za te stranke poslužile su kulturne institucije narodnosti, kako se to zvalo u vreme SFR Jugoslavije.

Kada je došlo vreme višestranačja gotovo sve te novoosnovane manjinske stranke zapravo su bile pokreti. Svi Bošnjaci u Sandžaku su otišli u SDA, gotovo svi Mađari u Vojvodini u DZVM. A onda, kako i dolikuje nekom ko živi sa Srbima krenuli su da se dele. Iz podela u SDA nastala je još jedna jaka partija SDP a iz sukoba u DZVM-u, nastao je i DSVM ali je tu ćar ubrala treća stranka SVM, koja je pokupila većinu mađarskih glasova.

Ono što je neophodno svim manjinskim strankama je vlast. Kako se obraćaju samo svojoj nacionalnoj grupi ne mogu da osvoje vlast u državi ali mogu da budu partneri sa državnom vlašću. I tu priliku ne propuštaju. Manjinske stranke su jedan od najboljih indikatora ko će da bude na vlasti. S kim se one dogovaraju pre izbora taj neće loše proći na izborima.

Slatka je i vlast u kući, da ne govorimo o mesnoj zajednici ili u opštini ali, ipak bez podrške one prave, državne vlasti ne mogu se ispunjavati obećanja biračima. I zato, manjinske stranke vrlo pažljivo igraju.

Analitičari će reći da su i kod Miloševića sve manjine izuzev albanske bile u sistemu ali posle demokratskih promena taj sistem su i zvanično prihvatile. Opet sve izuzev albanske. Albanci sa područja juga Srbije i dalje se nadaju da će i tri opštine u kojima žive uključiti u kosovsku krizu. Tako sada odbijaju učešće u reorganizovanom Koordinacionom telu za jug Srbije navodno jer su za reorganizaciju saznali iz medija. A zapravo jer se bliže lokalni izbori i brojne albanske stranke nastoje da uhvate što bolje startne pozicije.

Manjine dok su još bile narodnosti imale su mnogo; onda kad su postale manjine dobile su malo; uglavnom u sivoj zoni ali u opštem siromaštvu i to malo bilo je mnogo da bi posle promena 2000. i one došle na tržište.

Istina, dobili su mesto potpredsednika vlade Srbije kao i ministarstvo u saveznoj vladi ali, kao i većinski narod očekivali su mnogo više. U drugom sazivu parlamenta posle 5. oktobra čak nije bilo nijedne manjinske liste.

Ali, brzo su se rođeni trgovci iz Novog Pazara i uvek pragmatični vojvođanski Mađari prilagodili novim pravilima igre. Ugljanin je znao da iskoristi svoja dva poslanika koja su izabrana na listi Demokratske stranke; kad je zatrebalo oni su prešli na stranu prve vlade Vojislava Koštunice a zauzvrat Ugljanin je dobio podršku države u lokalnom sukobu sa Rasimom Ljajićem. Iako je tada i Ljajić imao funkciju u Beogradu nije imao trgovačkog potencijala u Skupštini Srbije i u „kohabitaciji na novopazarski način” morao je da se povuče. Ugljanin je tako ujedinio vlast u Novom Pazaru (i opštinsku većinu i predsednika opštine), bar ovu svetovnu, sad pokušava da i versku stavi pod kontrolu i da kao u stara, loša vremena bude jedini vođa srbijanskih Bošnjaka. Jedini beg u kraju koji Srbi nazivaju Raškom oblašću. A Ljajić je, između ostalog postao ministar za rad i socijalna pitanja u Vladi Srbije. Njegove ambicije i mogućnosti ionako svakako prevazilaze Novi Pazar i sandžački region.

Na severu, pak sprema SVM novu taktiku jer pored odličnih pozicija u opštinskoj i pokrajinskoj vlasti trenutno baš nemaju dobru poziciju u Republici. U cilju popravljanja te pozicije SVM u koaliciji sa još tri mađarske stranke imaće svog predsedničkog kandidata Ištvana Pastora koji bi trebalo da pokaže kakva bi to bila „Srbija u kojoj je svima dobro”. A da bi bar mađarskoj nacionalnoj zajednici bilo bolje već dogovaraju rokade u odnosu sa beogradskim strankama. Poboljšanje odnosa SVM-a i DSS-a trebalo bi da rezultira većim prilivom državnog novca u opštine gde Mađari imaju relativnu ili apsolutnu većinu.

I dok Bošnjaci i Mađari imaju sa čim pred velike beogradske stranke, manje brojne nacionalne manjine imaju manji manevarski prostor ali i Hrvati, Slovaci, Vlasi, Bugari, nastoje da se izbore za svoje mesto pod suncem tj. pred predsednikom Skupštine Srbije.

A i on je pripadnik manjinske zajednice.