Položaj srpske etničke zajednice u republici Sloveniji

Uvod, sa činjenicama i statistikom.

Položaj srpske etničke zajednice u Republici Sloveniji, u apsolutnom i relativnom smislu, položaj je kojeg treba smatrati, novim. Novim, kako u istorijskom smislu koji se javio posle razbijanja zajedničke države (SFRJ) početkom 90 godina prošlog veka i formiranja država koje su nastale posle razbijanja zajedničke države, tako i političko/pravnoj  poziciji u kojoj se, protivno svojoj volji našla, srpska etnička zajednica.

Zašto treba istaći činjenicu ''protivno svojoj volji''? Iz jedne dosta jednostavne i logične činjenice, ako su sve nacije, nekadašnje zajedničke države, početkom 90 godina prošlog veka, u okviru opšteg  shvatanja, prava nacija na samoopredeljenje, kao univerzalnog  prava, formirale svoje sopstvene države, jedino je Srbima to pravo uskraćeno, odnosno nijednu od novoformiranih država, nije posebno interesovalo: šta je sa neotuđivim srpskim pravom na samoopredeljenje. Pomoću, svih mogućih i nemogućih. međunarodnih arbitraža, iz spomenutog vremena, srpsko je pravo na samoopredeljenje, u potpunosti ignorisano, a favorizovana su sva druga, nacionalna pitanja (slovenačko, hrvatsko,bošnjaško, albansko...), a prema potrebi, korišćene su i veštačke pravne konstrukcije, samo da bi se zadovoljio pre svega: dosta konkretni politički interes. Deo srpskog naroda, u novostvorenoj državi Sloveniji, stavljen je pred prinudu i svršen čin, prihvatanja ili neprihvatanja, opredeljenja ili neopredeljenja za državljanski ali i (ubrzo se to pokazalo!) nacionalni identitet. Tim postupcima namerno je stvorena  jedna, pravno konfuzna situacija u kojoj su se pre svega formirala pravna ''pravila'' i ''sredstva'' koja su imala jedinstven cilj: ubrzati proces asimilacije srpskog življa  ali pod okriljem maglovitih pravnih konstrukta o: autohtonim i neautohtonim manjinama u Republici Sloveniji, o ekonomskoj emigraciji i slično, što sve je doprinelo jednoj nemogućoj situaciji, u kojoj se od razbijanja nekadašnje zajedničke države, našla srpska etnička zajednica u Republici Sloveniji.

Bez obzira na implikacije kojima ćemo se baviti u ovom tekstu, ipak red nalaže da se krene od zvaničnih statističkih podataka koje koristim onako, kako su prezentovani na internetnim stranicama Statističkog biroa Republike Slovenije (Statistični urad Republike Slovenije), a odnose se pre svega na srpsku etničku manjinu u Republici Sloveniji.

Tradiciju popisa stanovništva, Republika Slovenija, ''nasledila'' je od Austro-Ugarske monarhije, Kraljevine SHS i SFRJ. Znaći, Austro-Ugarska monarhija izvela je svoj prvi popis stanovništva 1857.godine i završila je sa popisom stanovništva 1910.godine, ubrzo iza tog datuma, posle završetka Prvog svetskog rata, Austro-Ugarska monarhija, kao državna tvorevina se raspala. Nastavak popisa stanovništva vršen je u Kraljevini SHS, ali je tek popisom iz 1931.godine postavljeno pitanje nacionalne pripadnosti, pre toga, popisivačima mnogo bitnija je bila verska pripadnost. U vreme Drugog svetskog rata, zbog rata, nije bilo popisa stanovništva, što je i razumljivo. Prvi popis stanovništva, posle završetka Drugog svetskog rata, prema podacima Statističkog biroa Republike Slovenije, bio je 1948.godine ali u veoma skromnom obimu, što se odnosi naravno na relevantne podatke, značajne za srpsku etničku manjinu u Republici Sloveniji. Bez obzira na sve, prema popisu iz 1948.godine na področju Slovenije, bilo je 7.000 pripadnika srpske nacionalnosti. Ako uzmemo u obzir, i to da su svi popisi stanovništva koji su vršeni na teritoriju današnje slovenačke države, bili do 1991.godine, popisi stanovništva država, u okviru kojih se nalazila Slovenija, (Austro-Ugarske Monarhije, Kraljevine SHS i SFRJ) onda je popis i broj Srba iz 1948.godine, tri godine nakon završetka  Drugog svetskog rata, kada je broj ukupnog stanovništva bio manji zbog ratnih stradanja, itekako značajan u ukupnoj populaciji Slovenije, a ujedno nije moguće govoriti o nekim značajnim ekonomskim migracijama, na koje se danas, tako često pozivaju slovenački političari.

Ustvari, Statistički biro Republike Slovenije, uzima 1953.godinu kao godinu sistematskog praćenja/popisa stanovništva sa svim relevantnim podacima. Prema popisu iz 1953.godine u Sloveniji je bilo 11.225 pripadnika srpske nacionalnosti ili 0,77 posto celokupnog stanovništva. Sledeći popis  bio je 1961.godine kada beležimo 13.600 pripadnika srpske nacionalnosti ili 0,86 posto celokupnog stanovništva Slovenije. Popisom iz 1971.godine broj pripadnika srpske nacionalnosti  znatno je povečan i to na  20.209 ili 1,20 posto celokupnog stanovništva. Godine 1981 broj pripadnika srpske nacionalnosti u Sloveniji iznosi 41.695 ili 2,27 odsto celokupne populacije Slovenije. Godine 1991, broj pripadnika srpske nacionalnosti iznosi 47.401 ili 2,48 odsto stanovnika Slovenije, što predstavlja apsolutno najveće učešće pripadnika srpske nacionalnosti u ukupnom broju stanovnika Slovenije.

Zadnji popis stanovništva iz 2002.godine doneo je sledeće podatke koji se odnose na pripadnike srpske etničke zajednice u sada, samostalnoj državi Sloveniji. Prema popisu koji je vršen 2002.godine, u Republici Sloveniji, sada živi 38.964 pripadnika srpske etničke zajednice. Srpski, kao maternji jezik navodi 31.329 stanovnika Republike Slovenije, a kao drugu kategoriju, maternjeg jezika, inače nepostojećeg jezičkog oblika, srpsko-hrvatskog, navelo je 36.265 stanovnika Republike Slovenije. Pripadnost pravoslavnoj veroispovesti, navelo je  45.908 stanovnika Republike Slovenije.

Ako pokušamo samo delimično i ne isuviše duboko analizirati, spomenuti, zadnji popis stanovništva Republike Slovenije iz 2002.godine, dolazimo do mnogih zapanjujućih kontradiktornost i nelogičnosti koja su pratila sam popis ali su itekako pripomogla veštačkom i smišljenom smanjenju realnog broja pripadnika srpske etničke zajednice. Kao prvo, sav popis i sakupljanje podataka, vršen je isključivo na slovenačkom jeziku, koji sem srpske etničke zajednice, nije maternji jezik i mnogim drugim, nepriznatim etničkim zajednicama u Republici Sloveniji. Zbog toga treba opravdano sumnjati u objektivnost, na taj način sakupljenih podataka, ako samo poredimo ukupan broj pripadnika srpske etničke zajednice, korištenje maternjeg jezika i veroispovesti, vidimo da se podaci ne slažu i da protureče, jedni drugima. Tome treba dodati još i tkz.kategoriju ''izbrisanih'' iz  centralnog registra stanovništva Republike Slovenije koja nije obuhvaćena popisom, a tu kategoriju u većini čine pripadnici srpske nacionalnosti. Država Slovenija (zvanično) priznaje da je njihov broj 18.305, mada je  broj verovatno veći i nikada ustvari i nije verifikovan.

Upućujem zainteresovane da u popisu stanovništva Republike Slovenije za 2002.godinu, pogledaju rubrike koje se odnose na starosnu dob populacije srpske etničke zajednice u Republici Sloveniji i korištenje srpskog jezika kao maternjeg. Slično važi i za broj pripadnika srpske etničke zajednice po (statističkim) regijama Republike Slovenije.

Zaključak do kog možemo doći,  i to bez preterivanja, iskljućivo na osnovu statističkih podataka koji su nam na raspolaganju je sledeći. Broj pripadnika srpske etničke zajednice u Republici Sloveniji, znatno je veći od 38.964 stanovnika i 1,98 posto celokupnog stanovništva Republike Slovenije. Realan broj pripadnika srpske etničke zajednice, u slučaju objektivno vođenog popisa stanovništva, verovatno bi se kretao oko 80 hiljada stanovnika. Takođe treba konstatovati, da se kreće udeo srpske etničke zajednice u Sloveniji, od 1971.god do 2007.godine, znači 36 godina, konstantno između 1 do skoro 3 posto ukupnog stanovništva Slovenije. Ako se tome dodaju i pripadnici ostalih, nepriznatih etničkih manjina, to čini znatan deo stanovništa Republike Slovenije.

Sve spomenuto, kada se poredi sa pravima pripadnika srpske etničke zajednice u Republici Sloveniji, navodi nas na skepsu, kada se recimo, u raznim međunarodnim izveštajima, sa mnogo preterivanja, netačnih podataka i ulepšavanja realne situacije, govori o stanju: čovekovih, nacionalnih i političkih prava u Republici Sloveniji. Koliko se sećam, nijednu međunarodnu organizaciju (od Amnesty Internationala, Helsinki Watcha, Evropskog čuvara čovekovekovih prava ili Ministarstva inostranih poslova SAD u godišnjim izveštajima o kršenju čovekovih prava itd), nikada do sada nije interesovalo da čuju ili barem pozovu predstavnike srpskih i ostalih nepriznatih etničkih manjina u Republici Sloveniji da oni kažu kako stoje stvari sa kršenjem njihovih, elementarnih prava. Samo uzgred rečeno, svi su slovenački Čuvari čovekovih prava (Ombudsmani) dosada obaveštavani o našoj situaciji u Republici Sloveniji, međutim ni u jednom izveštaju Čuvara čovekovih prava, barem dosada, naša situacija nije spomenuta. Recimo, Američko ministarstvo za inostrane poslove (State Department) u spomenutom godišnjem izveštaju, već niz godina, u potpunosti se isključivo oslanja na izveštaje o stanju čovekovih prava u Republici Sloveniji, koje pišu činovnici slovenačkih ministarstava, pogotovo Ministarstva inostranih poslova Republike Slovenije. Što je svojevrsna farsa i sprdnja sa poštovanjem čovekovih prava.

Srodnost, različitost, asimilacija, integracija ili zaštita.

U novijoj istoriji srpskog naroda nalaze se dva pokušaja formiranja zajedničke države Južnih Slavena. Oba su pokušaja završila neuspehom. Od 1914 do 1941 i od 1945 do 1991 godine. Tom prilikom treba konstatovati sledeće. Srpski narod, u spomenuta dva pokušaja formiranja zajedničke države, ako se izrazimo ekonomskim rečnikom, ''investirao'' je od svih naroda koji su učestvovali, apsolutno najviše. Srpski narod je u prvi projekat formiranja zajedničke države, Kraljevine SHS (1914-1941), da se tako izrazim ''uneo'' je svoju sopstvenu, međunarodno priznatu državu, što nije bio slučaj sa ostalim, pridruženim nacijama, a sve je to rezultiralo procesom formiranja novih država, procesom koji se delimično završio krajem 20. veka, a jedan se deo tog procesa preneo i u 21.vek. Dodajmo toj činjenici i to, da je srpski narod iz Prvog i Drugog svetskog rata, izašao sa ogromnim ljudskim gubicima. Malo je poznat izveštaj Mirovne konferencije u Versaju, posle završetka Prvog svetskog rata, da je Srbija u Prvom svetskom ratu izgubila  milijon i 247 hiljada ljudi, od toga 845.000 hiljada civila i 402.000 hiljade vojnika. Akademik Milorad Ekmećić navodi da je Srbija u okviru starih granica imala 2 milijona i 900 hiljada stanovnika, što znaći da je izgubila 43 posto svog stanovništva. Dosada još nisu izračunati srpski gubici u Drugom svetskom ratu, što je simptomatično, ako se uzme u obzir insistiranje na utvrđivanju, pre svega broja žrtava, na strani onih koji su u oba rata bili na gubitničkoj strani. I prva i druga, zajednička država Južnih Slavena, nije u svom ostvarenju bila plod istorijski gubitničkih nacija, nego upravo suprotno. Države posle Prvog i Drugog svetskog rata, formirane su na osnovu uslova koje su diktirale pobedničke nacije. Sve je ostalo prekrajanje istorije i istorijskih činjenica. Današnja Evropska Unija je nastala kao rezultat antifašističke koalicije, a ne gubitničkih pseudonaučnih teorija koje su recimo propagirale države članice Osovine(Nacističke Nemačke, fašističke Italije i Japana).

Možemo razumeti da slovenački istoričari, a pogotovo slovenački političari, vole isticati značaj kojeg je imao program Zedinjene Slovenije ( Ujedinjena Slovenija) sačinjen još u 19.veku, na stvaranje današnje slovenačke države. Međutim, da bi se program Zedinjene Slovenije ostvario, u mnogome, pre svega polaganju temelja slovenačke državnosti, zaslužan je kako srpski narod, tako i srpska država koja je tome doprinela. Samo za potsećanje, u 19.veku i ranije, u vreme nastanka programa Zedinjene Slovenije, slovenački narod je postojao samo u okviru regionalnih odrednica Austro-Ugarske monarhije (Kranjska, Koruška, Štajerska, Primorska, deo Vojne Krajine), a nikako kao određeni i samostalni nacionalni subjekt. Kao takav javio se prvi put tek prilikom formiranja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. O konkretnom doprinosu pojedinih Srba ka oćuvanju današnjeg nacionalnog i kasnije državnog teritorija Slovenije, kao predpostavke za formiranje bilo koje države, i slovenačke, pre svega zaslužni su: austrijski general, Srbin, Svetozar Borojević i srpski naučnik Mihajlo Pupin, a ne zaboravimo pri tome i ulogu majora Švabića i mnogih drugih u toku Drugog svetskog rata. Bez generala Borojevića i Pupina, današnji slovenački nacionalni teritorij, objektivno bi bio mnogo, mnogo skromniji, od današnjeg.

U periodu spomenuta dva pokušaja formiranja zajedničke države Južnih Slavena, posebno su isticani, kao neke vrste vrednosnih odrednica ''slovenska srodnost'', a kasnije ''bratstvo i jedinstvo''. Kategorija ''jugoslovenstva'' ionako bila je neprikosnoveni kamen temeljac, u oba pokušaja stvaranja zajedničke države Južnih Slovena.

Predstavnici srpske etničke zajednice u Republici Sloveniji danas, rešavanje svog statusa kao nepriznate etničke manjine, ne vidimo; ni u''slavenskoj srodnosti'',  ni u''bratstvu i jedinstvu'',  ni u''jugoslovenstvu'', nego na principima koji proizlaze iz sledećih činjenica: pripadnosti srpskom etničkom  korpusu sa svim pravima i obavezama koja proizlaze iz važećih međunarodnih i posebno evropskih sporazuma i konvencija, a podpisnik istih je država Slovenija.

Mi, pripadnici srpske etničke zajednice, u Republici Sloveniji, za razliku od spomenuta dva pokušaja stvaranja zajedničke države, u kojima se insistiralo na: ''etničkom srodstvu'',''bratstvu i jedinstvu'' ili ''jugoslovenstvu''.
                                                       
Konstatujemo sledeće. Srbi u Republici Sloveniji su istorijska činjenica i vekovna konstantna, a ne plod ekonomske emigracije(vidi  Janez Vajkard Valvasor-Slava Vojvodine Kranjske 1689.godina). Zbog toga, tu i danas, zahtevamo od slovenačke države da konačno prizna našu etničku, versku i kulturnu različitost, uslovljenu civilizacijskim i istorijskim razvojem, kao i da stvori uslove kako bi se naša etnička različitost oćuvala i poštovala. Ne želimo i ne prihvatamo odricanje od naše etničke različitosti i posebnosti, u ime bilo kog vida javne ili prikrivene asimilacije. Zbog toga, sve rasprave o:  ''etničkoj srodnosti'', prepuštamo; bilo istoričarima, etnolozima, antropolozima, ili lingvistima ali nikako političkim ili pravnim manipulacijama, bilo koje vrste. Takođe smatramo kao neupitnu našu državljansku pripadnost slovenačkoj državi koju smo naši preci i mi, zajednički stvarali. Današnja slovenačka država i njene institucije (Univerzitet) nisu rezultat zalaganja isključivo jedne nacije (slovenačke) i njenih nastojanja, nego je splet mnogih okolnosti (civilizacijskih, istorijskih, političkih) u kojima je srpski udeo izuzetno velik, značajan i obavezujući.

Odnos matične države sa srpskim etničkim manjinama u okruženju.

Raspadom nekadašnje zajedničke države, uspostavila se nova, po meni, kvalitetno drugačija struktura srpskog nacionalnog korpusa, a pre svega njegovog tretiranja.

U već spomenutoj, nekadašnjoj zajedničkoj državi, takav odnos nije postojao, što ne znaći da nije postojala potreba po njegovom osmišljavanju.

Raspad nekadašnje zajedničke države kojim  su stvorene nove državne tvorevine u okruženju Srbije doneo je sa sobom, odnosno zaoštrio je nikada do kraja postavljeno i rešeno: srpsko nacionalno pitanje. Ako je većina država nastalih posle raspada zajedničke države imalo pravo da svoje, bilo nacionalne frustracije i istorijska kašnjenja, pretvara u ''conditio sine qua non'' stvaranja nacionalnih država krajem 20.veka, onda se postavlja najozbiljnije ali legitimno pitanje: zašto to isto ne važi za Srbe? Neubedljivo je danas, samo određene nacije ubeđivati u proces svetske globalizacije ( i postepenog prelaženja na nadnacionalne forme opstanka!), a veliku većinu ostalih hrabriti u svim i najretrogradnijim formama nacionalne države!

Matična država, srpskog etničkog korpusa, sada treba da stvori odnose sa sledećim delovima svog etničkog korpusa u: Makedoniji, Crnoj Gori, BiH, Hrvatskoj i Sloveniji, radi se o autohtonim delovima srpskog etničkog korpusa sa područja nekadašnje Jugoslavije. Posebna je situacija sa delovima srpskog etničkog korpusa u: Mađarskoj, Rumuniji i Albaniji. Kao treću mogli bi spomenuti srpsku dijasporu u EU, SAD, Australiji i ostalim zemljama sveta. Sva tri spomenuta dela srpskog etničkog korpusa imaju, na različit način definisan svoj etnički status. U prvoj grupi, država nastalih raspadom bivše SFRJ, primetna je izuzetno jaka tendencija asimilacije srpske etničke zajednice, bez ozbiljnih, mada formalnih garantija da se uopšte prizna postojanje srpske etničke zajednice u tim državama. Najkritičnija je situacija sa srpskom etničkom zajednicom upravo u Republici Sloveniji i Makedoniji. Iz druge grupe država posebno bi izdvojio Albaniju u kojoj postoji srpska etnička zajednica istog reda veličine, prema zvaničnoj statistici, kao u Republici Sloveniji, oko 40 hiljada. Mada Albanija nije članica EU, sa žaljenjem moramo konstatovati da se situacija srpske etničke zajednice u Sloveniji, ne razlikuje suštinski, od situacije srpske etničke zajednice u Albaniji, što je obzirom na sve već nabrojane istorijske, političke i ostale okolnosti, i više nego tragično. Srpska dijaspora bila bi treći deo u kome se postavlja pitanje dela srpskog etničkog korpusa ali na drugačiji način od novonastalih država u okruženju Srbije. Srbi su u većini spomenutih zemalja, ili ekonomski emigranti ili potomci nekadašnje političke emigracije.

Za nas je posebno značajno pitanje: da li ima, odnosno da li postoji odgovarajuća strategija države Srbije, prema spomenutim delovima svog etničkog korpusa u okruženju? To možda izgleda na prvi pogled '' pitanje nacionalnog romantizma'', međutim to je veoma goruče i konkretno pitanje koje zahteva i konkretne odgovore. Kao prvo, radi se o značajnom broju ljudi koji sami nisu u stanju, bez odgovarajuće podrške matične države održati i sačuvati taj velik deo srpskog etničkog korpusa. Spomenuta strategija, uopšte nije pitanje u kome bi se sticala politička prednost, pojedinih političkih stranaka u našoj matičnoj državi, nego je njena izrada i realizacija predmet političke i ostale saglasnosti, a pogotovo svesti, onog dela srpskog društva koji sebe smatra; kulturnom, političkom i ostalom, elitom.

Srpskoj etničkoj zajednici u Republici Sloveniji, kao fundamentalno, postavlja se sledeće pitanje: može li i sme, srpska kulturna, politička i ostala elita u našoj matičnoj državi, dozvoliti sebi, etničku asimilaciju koji se intenzivno i nesmetano vrši nad srpskim narodom, u novonastalim država  okruženja? To, uopšte nije ideološko pitanje, to takođe nije poziv na rat sa državama u okruženju ili poziv na prekrajanje granica, nego je pre svega poziv da se pronađe takvo međusobno rešenje koje implicite nebi podržavalo asimilaciju, kao ''prirodno stanje stvari''. Ne vidimo nikakav logičan razlog da se pripadnici srpskog etničkog korpusa ''integrišu'' u bilo koju većinsku populaciju u okruženju, zbog toga da bi se i na taj način ''rešilo'', srpsko nacionalno pitanje. Mi jesmo za razumnu saradnju sa svim nacijama u okruženju ali na ravnopravnoj osnovi ali takođe nismo za nikakav vid dominacije, asimilacije ili uvođenja principa kulturno-ideoloških matrica, poznatih iz ne tako udaljene, prošlosti.

 Dosadašnja praksa organizovanja srpske etničke zajednice u Republici Sloveniji.

Dosadašnju praksu organizovanja srpske etničke zajednice u Republici Sloveniji možemo sasvim slobodno smatrati kao, ''visoko rizično'' i strogo kontrolisano organizovanje, koje je ''dopuštalo''isključivo dva vida. Organizovanje na principu veroispovesti u okviru Srpske pravoslavne crkve i takozvano 'kulturno udruživanje'' (formiranje isključivo kulturnih udruženja i asociacija). Moramo da primetimo da je organizovanje na principu veroispovesti (SPC) mnogo starije od slovenačke države, a bilo je dozvoljeno, kako u Austro-Ugarskoj monarhiji, tako i Kraljevini SHS, i SFRJ, znači ništa posebno ''novo'' u pravima koje daje slovenačka država. Kada znamo da slovenačka država zvanično ne priznaje postojanje srpske etničke zajednice u Republici Sloveniji, onda je kontrolisano ''dopušta'' religioznog i ''kulturnog udruživanja'', ustvari virtuelno pravo koje se može svrstati u isti red prava marginalizovanih društvenih grupa (homoseksualaca ili retardiranim osobama). Smatramo da je broj pripadnika srpske etničke zajednice, to potvrđuje i zvaničan statistički (ne i stvarni broj!) broj 38.269 stanovnika ili skoro 2 odsto celokupne slovenačke populacije toliko velik da ga ne možemo tretirati kao ''marginalnu grupu'' sa  ''posebnim potrebama i pravima''.

U haotičnoj pravnoj euforiji prilikom stvaranja slovenačke države urađen je i dominantno nacionalni Ustav sa jasnom definicijom isključivo ''slovenačke države i samo slovenačkog naroda'', kao i sa podelom na ''autohtono i neautohtono stanovništvo'', što je falsifikat stvarnog stanja ali koji nije smetao EU da ga prihvati kao odraz ''slovenačke političke realnosti'' posle raspada nekadašnje zajedničke države. Normalno je da je iz tako sačinjenog Ustava moguće izvoditi i takav ''stepen prava'', unutar kojih slovenačka država smešta srpsku etničke zajednicu.

Pođimo dakle ''logikom'' sadašnjeg slovenačkog Ustava. Ako važeći slovenački Ustav konstatuje da slovenačku državu sačinjavaju isključivo Slovenci (sa ''autohtonim'' Talijanima. Mađarima i možda Romima), onda dolazimo do situacije u kojoj su slovenačkoj državi ''vezane ruke''. Ne mogu se davati prava, nekome ili nekoj etničkoj zajednici, koja ustavno ne postoji. I, tako  je maksimum prava koji se (još) može ''dopustiti'' srpskoj etničkoj zajednici u Republici Sloveniji; udruživanje na osnovu veroispovesti i kulturno udruživanje.

Sasvim je ''logično'' da se na spomenuti način, slovenačkoj državi ne postavljaju dva, takođe univerzalna čovekova prava, a to su: pravo na obrazovanje i političko udruživanje.

Pripadnici srpske etničke zajednice  dakle, mogu; ''neograničeno''ispovedati svoju veroispovest i takođe mogu se ''neograničeno'' baviti folklorom, što je večinski sadržaj rada srpskih kulturnih udruženja koji je spremna ''tolerisati'' slovenačk država. Pravo na sistematsko obrazovanje na maternjem jeziku potpuno je različito, od ne obaveznog bavljenja folklorom. Folklor, kao i veroispovest, u građanskoj državi, su u suštini privatne stvari svakog pojedinca. Pretpostavka, da bi čovek veroveo ili se bavio folklorom, ne uključuje (nužno) pismenosti i obrazovanja. U slovenačkoj državi očito se ''podrazumeva'', sistematsko školovanje isključivo na slovenačkom jeziku.

Mnogo je gora situacija sa pravom na političko organizovanje. Dosada se u nijednom ''srpskom kulturnom društvu'' ili asociaciji u Republici Sloveniji, nije ozbiljno postavilo pitanje: ostvarivanja prava na političko udruživanje. Što vrlo indikativno govori na kom se nivou nalaze spomenuta ''srpska kulturna društva''. Sasvim je jasno da oni koji vode spomenuta ''srpska kulturna društva'', svesno ili nesvesno, što je uostalom svejedno, pristaju na okvire koje im je svojim Ustavom i pravnom praksom odredila slovenačka država, a to je: da nema sistematskog obrazovanja na srpskom jeziku i da nema političkog udruživanja. I jedan, i drugi stav su za srpsku etničku zajednicu, neprihvatljivi.

Govoreći sasvim otvoreno. Bez zvaničnog priznanja statusa srpske etničke zajednice u Republici Sloveniji i ostvarenja prava na školovanje i političko udruživanje, srpska etnička zajednica u Republici Sloveniji, osuđena je na asimilaciju i nestajanje.

Zagovaranje sadašnjeg stanja, u kome se nalazi srpska etnička zajednica u Republici Sloveniji, ravno je saglasnosti da se proces asimilacije ''obavi'', i to što skorije, i da se na sledećem popisu stanovništva u Republici Sloveniji, broj Srba svede na nivo, statstičke greške.

Zaključak.

Postojanje korektnih diplomatskih odnosa između naše matične države Srbije i države Slovenije je normalan međudržavni odnos. Razvoj tih i takvih odnosa je civilizacijska tekovina  koju praktikuje večina država, bilo unutar Evropske Unije, bilo šire. U tom smislu Republiku Sloveniju, ne možemo posmatrati kao izuzetak na koji bi se moglo primeniti bilo kakvo drugo rešenje, poznato iz perioda pređašnje države, odnosno primenu nekakvih mešovitih pravnih i ostalih, više puta duplih standarda, nepoznatih u uobičajnoj praksi međudržavnih odnosa. Uostalom, sebe doživljavamo kao građane Republike Slovenije koji žele u okviru prava koji jim priznaju međunarodno važeće konvencije, maksimalno zaštiti i očuvati svoj etnički opstanak i etničku različitost. Slovenačka država, barem dosada, nije nam pružila nikakav konkretan dokaz da razume našu situaciju i da želi pridoneti njenom  skorom reševanju. Cilj našeg opstanka u Republici Sloveniji, nije ''kvarenje'' uspostavljenih međudržavnih odnosa ali takođe nije cena tih odnosa i našeg opstanka, naša što brža asimilacija. To treba da shvate, i naša matica, i država Slovenija. ''Pokriće'' dobrih međudržavnih odnosa, ne leži isključivo u intenzivnoj privrednoj saradnji u čiju ''cenu''  je (očito) ukalkulisana i naša asimilacija i nestajanje. Međudržavni, a pogotovo međunacionalni odnosi, u današnjem svetu, po pravilu, nisu odnosi (kolonijalne) dominacije, nego se traže oblici saradnje. Saradnje između civilizacija, kultura, religija i ne na posletku,nacija. Naravno da smo svesni da su međudržavni i međunacionalni odnosi, dinamička kategorija, izložena promenama, takođe smo svesni da ne postoje ''idealni'' međudržavni ili međunacionalni odnosi, odnosno ako se proglašavaju takvim, onda to odgovara pre određenim političkim interesima, a ne stvarnosti. Verovatno ni Srbiji, a ni Sloveniji, nije u interesu, kada govorimo o međudržavnim i međunacionalnim pitanjima, zatvaranje oči, pred problemima koji se godinama gomilaju i ostaju otvoreni. Jedan od tih problema je i svakako otvoreno pitanje, priznanja statusa srpske etničke manjine u Republici Sloveniji.