Tajne tamanskog Demetrinog hrama

 Hram posvećen boginji Demetri, koji je otkriven na Tamanskom poluostrvu u Severnom priobalju Crnog mora privlači pažnju stručnjaka iz celog sveta. Po njihovom mišljenju, analog ovog jedinstvenog arheološkog spomenika može biti možda jedino svetski poznati Stounhendž u Engleskoj. U jedinom antičkom svetilištu na teritoriji Rusije i zemalja ZND, za koje se ispostavilo da je 50 godina starije i od samog Partenona, obavljali su se jedni od najzagonetnijih i najvažnijih obreda u stara vremena – Eleusinske misterije.

Senzacionalno otkriće kod tamanskog naselja Vesnik zainteresovalo je naučnike iz mnogih zemalja. Magistar istorijskih nauka Nikolaj Sudarev, rukovodilac Istočno-Bosforske ekspedicije Instituta za arheologiju RAN, koja je otkrila hram, sad je svuda tražen: već je posetio kolege u Nemačkoj i sprema se da ide u Italiju. Dalja iskopavanja će, ubeđen je arheolog, potvrditi da je pronađeno zdanje samo deo velikog hramovnog kompleksa. Sagrađen po svim klasičnim starogrčkim kanonima, grandiozan za svoje vreme, objekat je mogao biti podignut samo uz učešće vrhovna vlasti Bosforskog carstva, ističe naučnik:

Odmah je postalo jasno da je ovo zdanje neobično, javno. Odnosno, da nije građeno od privatnog novca, već od državnog ili od novca zajednice – s dobrim arhitektama i kamenorescima, brižljivim slaganjem kamena. Čak je i danas teško udenuti nož između kamenja. Ništa nije rađeno uz pomoć testere, koje tada nije ni bilo, već malim dletima. Vrlo uredno i kvalitetno odrađen posao.

Kasnije pronađeni predmeti, uključujući oltar i statuetu koja prikazuje boginju Demetru kako na ramenima drži kćerku Persefonu, potvrdili su da je hramovni kompleks posvećen starogrčkoj boginji plodnosti i zemljoradnje. Po mitovima, kad joj je bog podzemnog sveta kidnapovao kćerku Demetra se povukla u mali grad Eleusin na 22 kilometra od Atine i zaklela se da nijedan izdanak neće nići iz zemlje dok joj Persefona ne bude vraćena. Kćerka je vraćena i Demetra je dozvolila zemlji da procveta. Eleusinske misterije su nastale u 15. veku pre naše ere i simbolizovale su povratak Persefone, nastavlja kazivanje Nikolaj Sudarev:

Eleusinske misterije su svojevrsna propusnica u raj podzemnog sveta. Pre njih su Grci zagrobni život doživljavali kao tužno skitanje u mračnom Aidu. A misterije su im omogućavale da dospeju u elizijum – svojevrstan raj za preminule Grke, u kojem se duše večno vesele, plešu i tako dalje. Zbog toga je trebalo da bude obavljeno posvećenje.

Neobičnost hramovnog kompleksa u Tamanu sastoji se još i u tome što se nalazi na teritoriji unikalnog nekropolja koji spada u predgrčki period. Tada je Tamansko poluostrvo naseljavalo malo poznato varvarsko pleme Sinda.

O samim obredima se malo zna. Naučnici do danas spore o tome kako su se odvijali, jer procedura je držana u najstrožoj tajni: učesnici su se zaklinjali da je neće odati, jer im je za to pretila smrt, a slučajni svedoci su nemilosrdno ubijani. Mnogi istoričari su uvereni – za vreme misterija učesnici su bili pod uticajem psihotropnih sredstava, između ostalog kikeona – specijalnog likera od ječma i nane, koji izazivaju izuzetno duboko mističko stanje.