Amfilohije: Progone nas planski

Sudski procesi, pokušaji oduzimanja crkvene imovine, zahtevi da se ruše crkve na Rumiji i na Svetom Stefanu, optužbe da su mitropolit crnogorsko-primorski i sveštenstvo „okupatori“ i uzurpatori, proterivanje sveštenika koji nemaju boravišnu dozvolu i ostali ataci na jedinu kanonsku pravoslavnu crkvu u Crnoj Gori, deo su smišljenog plana progona Mitropolije crnogorsko-primorske.

Tako mitropolit crnogorski Amfilohije u razgovoru za „Novosti“ komentariše ne samo proces koji se protiv njega vodi u Podgorici zbog „govora mržnje“, već i očiglednu paljbu, često i iz samog državnog vrha, na Cetinjsku mitropoliju, raznim povodima.

* Sudi vam se zbog „govora mržnje“, traži se rušenje crkava, dovodi u sumnju vlasništvo nad hramovima i drugom imovinom Mitropolije... Dežurna ste meta vlasti?

- Nesumnjivo da je sve to pritisak. I ovaj sudski proces je nastavak gonjenja pravoslavne crkve u Crnoj Gori, koje je poodavno započelo. Da ne idemo daleko: prvo su je gonili okupatori, kada je mitropolit pećki Dožić i Prvi i Drugi svetski rat proveo u zarobljeništvu, završivši u Dahauu. Do dana današnjeg ni groba ne znamo mitropolitu Joanikiju Lipovcu, kojeg su kao i stotinu sveštenika Mitropolije u vreme revolucionarnog bezumlja, bez suda i presude i bez opravdanja, likvidirali komunisti. I Joanikijev naslednik Arsenije Bradvarović osuđen je na 11 godina zatvora, bilo mu je zabranjeno da uđe u Crnu Goru... Povodom rušenja crkve na Lovćenu sedamdesetih je pokrenut krivični postupak protiv mitropolita Danila Dajkovića, samo zato što je tražio da se taj hram ne dira i da Njegoš počiva u svojoj kapeli.

I evo, to što se danas događa sa Mitropolijom crnogorsko-primorskom je nastavak te ideologije! Plod tog besudnog ponašanja je veštačko stvaranje pseudoreligijske zajednice, koju iz političkih i ideoloških razloga pokušavaju da podmetnu kao jedinu pravoslavnu crkvu. Tu tvorevinu podržavaju i plaćaju iz državnog budžeta i to je državni projekat. U međuvremenu su se događali napadi i otimanja crkava, a narod je podeljen, prvi put u istoriji Crne Gore, po osnovu pravoslavlja. Podmetnuto je, dakle, kukavičje jaje zvano CPC, formirano isključivo radi političkih ciljeva.

* Na delu je i proterivanje sveštenstva Mitropolije, uz obrazloženje da neki od njih, kao strani državljani, nemaju regulisano mesto boravka.

- Kako objasniti poruku Ranka Krivokapića, predsednika parlamenta, izgovorenu nedavno sa Lovćena, da Mitropolija pravno ne postoji? Ili njegovu rečenicu od lani kojom je mitropolita crnogorskog Amfilohija Radovića, iz Morače, i njegovo sveštenstvo proglasio za okupatore Crne Gore i uzurpatore Cetinjskog manastira? To je bezočna haranga, ne samo protiv mitropolita nego i protiv crkve i vernog naroda uopšte. Ni tada se nije oglasilo tužilaštvo, ali jeste, munjevito, optužilo mitropolita za nekoliko reči istrgnutih iz konteksta, koje imaju sasvim drugo značenje.

* Optuženi ste za govor mržnje, jer ste kleli eventualne rušitelje crkava.

- Kletva je sastavni deo biblijskog jezika, starozavetnog i novozavetnog, deo hrišćanske propovedi kroz vekove. Kleli su, kada nije bilo drugog načina da one koji su skrenuli sa Božjeg puta ili ušli u zločin vrate, i Mojsije, i sam Isus Hrist, a, naročito, Sveti Petar Cetinjski. Da i ne govorimo o tome da je Njegošev „Gorski vijenac“ pun tog biblijskog jezika koji vodi rat protiv zla. Taj jezik ne pokazuje mržnju, već, naprotiv, potpuno obratno, beskrajnu ljubav. To je jezik prepun brige za čoveka! Danas bi, verovatno, sudili i Svetom Petru koji je na samrtnom odru rekao da onima koji prave smutnju i razdor treba da se dom iskopa. Njega bi, valjda, i u Hag poslali!

Moje reči da će biti proklet onaj ko ruši crkvu na Rumiji samo su delić onoga što sam govorio na tu temu. Gubi se iz vida da je mitropolit crnogorski, upravo ispred crkve na Rumiji, izrekao i mnogo reči koje pozivaju na ljubav, slogu i zajedništvo, i to ne samo među pravoslavnima.

* Ima li vlast posebne aršine kada preti Mitropoliji „snagom države“?

- Kako da ne. Kako drugačije objasniti da tužilaštvo uopšte nije reagovalo kada je, prilikom napada na Cetinjski manastir 2007. pretilo i krvoproliće i kada se čula reč nesrećnog Dedeića da naše sveštenstvo treba uterati kao stoku u manastir da ne bi legla krv? Kada smo to tražili, rekli su da su nenadležni. Bilo je još takvih primera, koji očevidno govore da iza svega ovoga stoji plan, smišljeni plan, da se uništi najstarija ustanova u ovoj državi, kičmeni stub oko kojeg je sadenuta Crna Gora, i to ne samo ona Petrovića. Valjda treba sada izmišljati neki novi identitet u svim oblastima života.

Da postoji takav plan, pokazuje i odbijanje da se donese zakon o restituciji crkvene imovine. Umesto toga, prete da će biti oduzeto i ono što komunisti nisu oteli, pa i ime crkve, čak i njeno postojanje!

* Usred svih ovih zbivanja pojavio se predlog Mila Đukanovića i DPS da se formira jedna pravoslavna crkva. To je shvaćeno i kao predlog ujedinjenja MPC sa tzv. CPC i poziv da se Mitropolija „oslobodi“ Beograda i Srpske crkve?

- Zanimljivo je da je Đukanović, taj zagovornik jedinstvene pravoslavne crkve, ne tako davno, 2007. godine, izjavio da nije realno da u Crnoj Gori postoji jedna pravoslavna crkva. Sada on u programu svoje stranke, građanske, i to u građanskoj državi u kojoj je crkva odvojena, insistira na jedinstvenoj crkvi! To samo pokazuje u kakvoj se situaciji crkva nalazi i sa kim i čim imamo posla i na kakvim principima se gradi savremena Crna Gora.

* Nije li to ipak moguće, pošto su DPS i država u Crnoj Gori, praktično, jedno?

- Sada imamo na delu jedan lokalni anticrkveni duh i nacionalšovinističku ideologiju. To je mala kategorija da bi mogla da smesti jednu univerzalnu, bezobalnu crkvu u svoje okrilje. Takav pokušaj, zasigurno, događa se prvi put u Crnoj Gori, ali i šire u hrišćanstvu. A Mitropolija je preživela sve i svašta u osam vekova svog postojanja - i Turke, i fašizam i nacizam i komunizam, pa će i ovo!

* Ideja o jednoj crkvi tumači se i kao mogućnost da upravo vi budete mitropolit neke crnogorske crkve, autokefalne?

- Sve to predstavlja grubo mešanje u život crkve i ustvari je pokušaj političkih manipulacija. Neočekivano je što to dolazi od čelnika stranke u sekularnoj državi, u kojoj postoji ustavno načelo o građanskom identitetu. To je dokaz da se u toj, tako koncipiranoj građanskoj državi i u programima stranaka, skriva pokušaj da se nametne samo jedno nacionalno opredeljenje i da se u to nametanje uvuče i crkva. No, u tom naumu neće uspeti, niti će to crkva dozvoliti, po cenu gonjenja ili pojavljivanja pred međunarodnim sudovima u odbrani sebe i svog identiteta.

* Stalno se govori da Mitropolija ima svog „predstojatelja“ u Beogradu, a da u Crnoj Gori nije ni registrovana.

- Nema nikakvog zakona koji bi nametao najstarijoj ustanovi u ovoj državi da se registruje. Pozivanje MUP-a na zakon iz 1977. je potpuna obmana i dezinformacija, jer se tamo ne govori o registrovanju postojećih verskih zajednica, nego o evidentiranju novih. Tim zakonom se postojanje Mitropolije podrazumeva.

Optužbe da smo samo „beogradska ekspozitura“ potpuno su neshvatljive u trenutku kada crnogorska Vlada potpisuje konkordat sa Rimokatoličkom crkvom i kada postoji neposredna vlast Vatikana nad Biskupijom kotorskom, što uopšte ne važi za Mitropoliju i pravoslavne eparhije.

AUTOKEFALNOST TEORETSKA MOGUĆNOST

* Vaša nedavna izjava o mogućoj autokefalnosti pravoslavne crkve u Crnoj Gori izazvala je različita tumačenja.

- Ta izjava je istrgnuta iz konteksta. Govorio sam samo o teoretskoj mogućnosti, i to kao o pitanju koje se tiče isključivo crkve i pomesnih crkava. Kakve veze sa tim imaju bilo koja partija ili država?

U ARGENTINU POVREMENO

* Niste više u Sinodu SPC, a postavljeni ste za admninistratora eparhije za Južnu Ameriku. Znači li to da će vas manje biti u Crnoj Gori...

- Tu dužnost sam prihvatio iz brige za naše pravoslavne vernike u tom delu sveta, ne samo Srbe ili Crnogorce, već i Argentince, Brazilce, Meksikance, među kojima ima sve više pravoslavaca. Računa se da u Argentini iz naših krajeva ima oko 30.000 ljudi koji su očuvali identitet, imamo četiri crkve, ali samo jednog sveštenika, i to Rusa. Tamo ću ići povremeno.

POTPISIVANJE KONKORDATA

* Kako komentarišete potpisivanje konkordata između crnogorske vlade i Vatikana?

- U vreme kada je knjaz Nikola potpisao konkordat sa Svetom stolicom, pravoslavna vera je bila državna, i bilo je prirodno što su katolici tražili rešenje svog statusa. U to doba, naime, Bečkim kongresom Crnoj Gori su pridodate teritorije na kojima su živeli rimokatolici, dok je Mitropolija bila deo države, kao i danas crkva u Grčkoj, Danskoj i drugim zemljama zapada. Sada, kada nemamo zakona koji reguliše odnose države i crkve, već samo zakon iz one države koja je propala, ne može se govoriti o konkordatima. Ali, šta se radi: sa najviših mesta Mitropolija se lišava identiteta, postojanja i pravnog statusa i u isto vreme potpisuje konkordat sa Rimokatoličkom crkvom, iako 80 odsto naroda Crne Gore pripada pravoslavnoj crkvi. Da li je logično da se u takvom poretku stvari Mitropoliji preti čak i konfiskacijom imovine, a sa katoličkom potpisuje ugovor?