Saopštenje Ministarstva spoljnih poslova Rusije o glorifikaciji nacizma u BiH

Bosna i Hercegovina (u daljnjem tekstu BiH) generalno prepoznaje ključni značaj Pobede nad nacizmom, koja je dala narodu Evrope slobodu. U celoj zemlji se redovno održavaju komemorativni događaji vezani za borbu jugoslovenskog naroda protiv okupatora, obeležavaju se značajni datumi, naročito Bitka na Sutjesci (15. maj - 15. jun 1943.), Bitka na Neretvi (16. februara - 15. marta 1943), Igmanski marš (januar 1942), oslobađanje Sarajeva i Banja Luke, Oslobađanje koncentracionog logora Jasenovac (april 1945), itd.

Činjenica da antinacistička osećanja preovlađuju u lokalnom društvu i rukovodstvu svedoči i podrška zemlje rezoluciji Generalne skupštine UN-a usvojenoj u decembru 2019. na inicijativu Rusije pod nazivom "Borba protiv veličanja nacizma, neonacizma i drugih praksi koje doprinose eskalaciji modernih oblika rasizma, rasne diskriminacije, ksenofobije i sličnih netrpeljivosti".

Ipak, narodi koji žive u BiH (Srbi, Hrvati i muslimani) imaju razlike u proceni ishoda Drugog svetskog rata. Tako predstavnici muslimanske političke elite promovišu tezu o borbi protiv okupatora i „spoljnoj agresiji“ i tokom 1941-1945 i tokom 1992-1995, naglašavajući da su u oba slučaja muslimani uspeli da odbrane „jedno i nedeljivo“ - Bosnu i Hercegovinu.

Srbi se sećaju žrtava koncentracionih logora profašističkog državnog uređenja na području današnje Hrvatske i BiH - takozvane Nezavisne države Hrvatske (NDH) (1941-1945), ističući odlučujući doprinos srbskog naroda u borbi protiv fašista, ali često napominjući predstavnike druga dva naroda u taboru nacista.

Predstavnici hrvatskog naroda skloni su potcenjivanju broja žrtava među Srbima i Jevrejima tokom rata. Oni su zastupaju tezu da se treba sećati svih poginulih Hrvata, i onih koji su se tokom Drugog svetskog rata borili u redovima partizana i ustaša. U isto vreme, „krvavi režim Josipa Broza Tita" kritikovan je zbog pogubljenja ustaša NDH nakon rata. Vođe lokalnih Hrvata redovno učestvuju u komemorativnim događajima (uključujući u gradu Blajburgu, Austrija).

Danas na državnom nivou u BiH nema heroizacije nacističkog pokreta i neonacizma. Ipak, neonacističke manifestacije u zemlji se osećaju. Konkretno, u Muslimansko-hrvatskoj federaciji BiH (FBiH) postoje pokušaji „rehibiltacije“ nacističkih saučesnika. Brojne ulice u gradovima, kao što su Mostar, Široki Brijeg, Čapljina preimenovane su imenima ustaških zločinca, kao što su Mile Budak, Jure Fracetić, Ante Vokić, Ivo Zelenika, Đuro Spužević i drugih. U gradu u Sarajevu su takođe preimenovane pojavile ulice sa imena ideologa panislamskog muslimanskog pokreta „Mladi muslimani“, kao što su Mustafa Busuladžić, kao i komandanta dela jedinica NDH tokom okupacije Sandžaka (Srbija) i Sarajeva Sulejmana Pačariza. U junu 2016. godine, srednja škola u Goraždu (FBiH) dobila je naziv po imenu Huseina Đoze, koji je bio pripadnik SS Handžar divizije, koja je bila formirana uglavnom od muslimana iz Bosne, a koja je bila poznata po svojim zločinima tokom Drugog svetskog rata. Sve gore navedene osobe nakon rata su osuđene na smrt od strane vojnih sudova Jugoslavije.

Pored toga, Hrvati imaju planove za izgradnju spomen kompleksa u predgrađa Mostaru, Bili, "Memorijal mira", gde je planirano da se postavi nekoliko hiljada krstova sa imenima Hrvata iz Hercegovine koji su poginuli tokom Drugog svetskog rata, uključujući i iz redova NDH.

Republika Srbska i srbsko stanovništvo u BiH aktivno promovišu ideje antifašizma. U Republici Srbskoj se akcije "Besmrtni puk" i "Svetog Đorđa" svake godine sve više dobijaju na značaju. Na inicijativu Vlade Republike Srpske, u obrazovne programe od školske 2018/2019 godine uključena su i lekcije o zločinima i genocidu nad Srbima i holokaustu u NDH. 2019. godine, na inicijativu srbskih vlasti, formirano je društvo „7. februar 1942.“, čija je svrha prikupljanje informacija o zločinima ustaša nad civilnim srbskim stanovništvom u selima Drakulić, Šargovac i rudniku Rakovac, kada je naročitom okrutnošću ubijeno više od 2300 ljudi.

U isto vreme, Srbe karakteriše posebna percepcija uloge Srbije u Drugom svetskom ratu, naročito vlade u egzilu i njenih oružanih snaga na Balkanu. U junu 2019. godine u Bileći je postavljen spomenik vođi četničkog pokreta Draži Mihajloviću, koji je učestvovao u ratu ne samo protiv nacističkih osvajača, već i protiv partizana Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije (NOVJ) tokom ratnih godina na teritoriji Jugoslavije. Pored toga, svake godine, na dan hapšenja Draže Mihajloviča (10. marta 1946.), pristalice četničkog pokreta organizuju komemorativne događaje u gradu Višegradu.