Početna stranica > Novosti
U Arhivu Jevrejskog istorijskog muzeja Saveza jevrejskih opština Srbije, čija građa iznosi blizu 1.000 dužnih metara, pažnju istraživača naše slavne prošlosti, Zorana Dokića i Jovana Mare, privukla je originalna fotografija bolničarke Natalije Munk koja na leđima iznosi bolesnika od tifusa iz kade.
Natalija je rođena 1864. godine u Beogradu, u porodici beogradskog zanatlije Natana i majke Rakile – Regine Tajtačak. Otac j bio prodavac pobožnim Jevrejima „pastilikos pita“ sa mesom pripremljenim na jevrejski način.
Natalija je bila inteligentna, ali siromašna i pored želje da ide u gimanziju to nije mogla pa je ostala samo sa osnovnom školom. Kasnije je izučila šivenje ženskog belog rublja i tako izdržavala svoje stare roditelje.Zapamtila je srbsko-turske ratove (1876-1878) i, izgleda, da je to uticalo da se opredeli za dobrovoljački rad.
Natalija se udala za krojača Gutmana Munka, koji je imao malu krojačku radnju u ulici Vuka Karadžića, gde su kod njega šili odela viđeniji beogradski trgovci.
.jpg)
Natalija Munk kao član Upravnog odbora Srbskog saveza dobrovoljaca. Foto: Arhiv Jevrejskkog istorijskog muzeja
Natalija je rodila sedmero dece: Reginu, Natana, Mošu, sina nepoznatog imena, Žanku, Saru i Bebu. Iako siromašni sa punom kućom dece, najviše Natalijinom zaslugom, kćeri su udate, a sinovi završili najmanje trgovačku akademiju.
Sinovi, kćeri, unuci, zetovi i snaje si likvidirani od fašista 1941. godine. Život su spasli sin dr Moša Munk, rezervni potpukovnik sanitetske službe, i sin Filip – Lanci, viši pravni referent u državnom savetu. Oba preživela sina živela su i umrla u Izraelu.
Kao dvadesetogodiplja devojka javila se kao dobrovoljna bočničarka u Beogradu za vreme srbsko-bugarskog rata 1885. godine i tako postala prva srbska dobrovoljna bolničarka. U bolnici u Donjem Gradu, u zgradi Prve muške gimnazije, negovala je ranjenike i bolesnike, pa je ubrzo postala glavna nadzornica.
U Balkanskim ratovima 1912-1913. godine u Četrnaestoj rezervnoj bolnici negovala je obolele od tifusa i kolere. I sama je obolela od tifusa. Čim je prezdravila počela je sa prikupljanjem ratnog sanitetskog materijala i nastavila rad dobrovoljne bolničarke,.
Godine 1914. ponovo se razbolela od tifusa, ali se nije predala. Preživela je i trbušni i pegavi tifus, koji je desetkovao srpsku vojsku. Već iduće godine, u vreme povlačenja srpske vojske, Natalija je bez ičije pomoći, sama prikupila sredstva i organizovala u Kruševcu vojnu bolnicu. U toj bolnici je pokušala da se zadrži do povratka srpske vojske. Zbog prismotre i anonimnih dojava privođena je i zatvarana s optužbom da leći srpske četnike.
.jpg)
Natalija iznosi na leđima bolesnika od tifusa iz kade, slika koja simbolizuje sve napore koje su bolničarke ulagale u borbi za život bolesnih i ranjenih, a njihov simbol je njihov predvodnik Natalija Munk. Foto: Arhiv Jevrejskog istorijskog muzeja).
Odlikovana je Ordenom Karađorđeve Zvezde sa mačevima, Zlatnom i srebrnom Medaljom kraljice Natalije, dva puta Ordenom Svetog Save, Spomenicom rata 1885, Spomenicom na rat 1912, Spomenicom na rat 1913, Spomenicom rata za oslobođenje i ujedinjenje (1914—1918) i Krstom milosrđa.
I po završetku Velikog rata Natalija je bila aktivan člna srbskog društva. Bila je aktivan član Upravnog odbora Saveza dobrovoljaca, Upravnog odbora Jevrejskog ženskog društva i srbskog Crvenog krsta. U svim društvima radila je neumorno sve do dana kad je pala u postelju. Zahvaljujući svom radu, Natalija je bez prethodne najave bila primana kod starog kralja Petra Prvog.
Umrla je 8. aprila 1924. godine, a povodom njene smrti „Politika“ je objavila: „... danas ( u deset časova( Natalija Munk mirno će leći u toplu grudu one zemlje koju je ona, ne samo ona, iskreno ljubila, već kojoj se u punoj meri odužila.. Kada je 8. aprila 1924. godine zaklopila svoje umorne oči, do njene večne kuće u Parceli palih ratnika, ispratili su je mnogobrojni preživeli ratnici koje je ona sestrinski lečila... istakli su njeno rodoljubivo požrtvovanje, izvanrednu skromnost i sve druge vrline koje su krasile ovu retko plemenitu veliku ženu. Njena sahrana bila je svečana, ispratili su je vojska i građani na lafetu, n posebnom jastučetu bils su svs njena odlikovanja,uz prisustvo člana kraljevske porodice. Prilikom spuštanja tela u raku, ispaljen je počasni plotun.
.jpg)
Spomenik jevrejskim ratnicima palim za slobodu Srbije, 1912-1918. godine (Sefardsko groblje u Beogradu).
Povodom njene smrti beogradske novine su pisale: „Ova naša blagorodna sestra Mojsijeve vere odužila se srbskom narodu kao retko koja žena. Ona je prva srbska dobrovoljna bolničarka... Ni časa nije mislila na sebe. Odbolovala je trbušni i pegavi tifus, jer je lečila tifusne i kolerične bolesnike.“
Neka joj je večna slava i hvala!
Priredo kontraadmiral u penziji Boško Antić
Literatura:
Jovanović Nebojša, Pregled istorije beogradskih Jevreja do sticanja građanske ravnopravnosti, Zbornik. Beograd: Savez jevrejskih opština Jugoslavije: Jevrejski istorijski muzej 6. 1962.
Novi OMANUT: Prilog židovskoj povijesti i kulturi. Godina XXI. br. 4 (124), str. 5. Zagreb.
Priča o strasti - srpska superheroina Natalija Munk | Ko je bio...
Dr David Tajtačak, Beogradski Jevreji i njihova zanimanja (od kraja 19. veka do II svetskog rata), Beograd, 1971, str 27-28 i 133.
Komentara (0) Ostavite Vaš komentar Objavite novost
Ostale novosti iz rubrike »
Prva srbska dobrovoljna bolničarka
23.06.2019. god.
Natalija - Neti Munk, rođena Tajtačak
U Arhivu Jevrejskog istorijskog muzeja Saveza jevrejskih opština Srbije, čija građa iznosi blizu 1.000 dužnih metara, pažnju istraživača naše slavne prošlosti, Zorana Dokića i Jovana Mare, privukla je originalna fotografija bolničarke Natalije Munk koja na leđima iznosi bolesnika od tifusa iz kade.
Natalija je rođena 1864. godine u Beogradu, u porodici beogradskog zanatlije Natana i majke Rakile – Regine Tajtačak. Otac j bio prodavac pobožnim Jevrejima „pastilikos pita“ sa mesom pripremljenim na jevrejski način.
Natalija je bila inteligentna, ali siromašna i pored želje da ide u gimanziju to nije mogla pa je ostala samo sa osnovnom školom. Kasnije je izučila šivenje ženskog belog rublja i tako izdržavala svoje stare roditelje.Zapamtila je srbsko-turske ratove (1876-1878) i, izgleda, da je to uticalo da se opredeli za dobrovoljački rad.
Natalija se udala za krojača Gutmana Munka, koji je imao malu krojačku radnju u ulici Vuka Karadžića, gde su kod njega šili odela viđeniji beogradski trgovci.
Natalija Munk kao član Upravnog odbora Srbskog saveza dobrovoljaca. Foto: Arhiv Jevrejskkog istorijskog muzeja
Natalija je rodila sedmero dece: Reginu, Natana, Mošu, sina nepoznatog imena, Žanku, Saru i Bebu. Iako siromašni sa punom kućom dece, najviše Natalijinom zaslugom, kćeri su udate, a sinovi završili najmanje trgovačku akademiju.
Sinovi, kćeri, unuci, zetovi i snaje si likvidirani od fašista 1941. godine. Život su spasli sin dr Moša Munk, rezervni potpukovnik sanitetske službe, i sin Filip – Lanci, viši pravni referent u državnom savetu. Oba preživela sina živela su i umrla u Izraelu.
Kao dvadesetogodiplja devojka javila se kao dobrovoljna bočničarka u Beogradu za vreme srbsko-bugarskog rata 1885. godine i tako postala prva srbska dobrovoljna bolničarka. U bolnici u Donjem Gradu, u zgradi Prve muške gimnazije, negovala je ranjenike i bolesnike, pa je ubrzo postala glavna nadzornica.
U Balkanskim ratovima 1912-1913. godine u Četrnaestoj rezervnoj bolnici negovala je obolele od tifusa i kolere. I sama je obolela od tifusa. Čim je prezdravila počela je sa prikupljanjem ratnog sanitetskog materijala i nastavila rad dobrovoljne bolničarke,.
Godine 1914. ponovo se razbolela od tifusa, ali se nije predala. Preživela je i trbušni i pegavi tifus, koji je desetkovao srpsku vojsku. Već iduće godine, u vreme povlačenja srpske vojske, Natalija je bez ičije pomoći, sama prikupila sredstva i organizovala u Kruševcu vojnu bolnicu. U toj bolnici je pokušala da se zadrži do povratka srpske vojske. Zbog prismotre i anonimnih dojava privođena je i zatvarana s optužbom da leći srpske četnike.
Natalija iznosi na leđima bolesnika od tifusa iz kade, slika koja simbolizuje sve napore koje su bolničarke ulagale u borbi za život bolesnih i ranjenih, a njihov simbol je njihov predvodnik Natalija Munk. Foto: Arhiv Jevrejskog istorijskog muzeja).Odlikovana je Ordenom Karađorđeve Zvezde sa mačevima, Zlatnom i srebrnom Medaljom kraljice Natalije, dva puta Ordenom Svetog Save, Spomenicom rata 1885, Spomenicom na rat 1912, Spomenicom na rat 1913, Spomenicom rata za oslobođenje i ujedinjenje (1914—1918) i Krstom milosrđa.
I po završetku Velikog rata Natalija je bila aktivan člna srbskog društva. Bila je aktivan član Upravnog odbora Saveza dobrovoljaca, Upravnog odbora Jevrejskog ženskog društva i srbskog Crvenog krsta. U svim društvima radila je neumorno sve do dana kad je pala u postelju. Zahvaljujući svom radu, Natalija je bez prethodne najave bila primana kod starog kralja Petra Prvog.
Umrla je 8. aprila 1924. godine, a povodom njene smrti „Politika“ je objavila: „... danas ( u deset časova( Natalija Munk mirno će leći u toplu grudu one zemlje koju je ona, ne samo ona, iskreno ljubila, već kojoj se u punoj meri odužila.. Kada je 8. aprila 1924. godine zaklopila svoje umorne oči, do njene večne kuće u Parceli palih ratnika, ispratili su je mnogobrojni preživeli ratnici koje je ona sestrinski lečila... istakli su njeno rodoljubivo požrtvovanje, izvanrednu skromnost i sve druge vrline koje su krasile ovu retko plemenitu veliku ženu. Njena sahrana bila je svečana, ispratili su je vojska i građani na lafetu, n posebnom jastučetu bils su svs njena odlikovanja,uz prisustvo člana kraljevske porodice. Prilikom spuštanja tela u raku, ispaljen je počasni plotun.
Spomenik jevrejskim ratnicima palim za slobodu Srbije, 1912-1918. godine (Sefardsko groblje u Beogradu).Povodom njene smrti beogradske novine su pisale: „Ova naša blagorodna sestra Mojsijeve vere odužila se srbskom narodu kao retko koja žena. Ona je prva srbska dobrovoljna bolničarka... Ni časa nije mislila na sebe. Odbolovala je trbušni i pegavi tifus, jer je lečila tifusne i kolerične bolesnike.“
Neka joj je večna slava i hvala!
Priredo kontraadmiral u penziji Boško Antić
Literatura:
Natalija Munk, Vikipedija
Nikitović Miroslav, Neti Munk prva srbska dobrovoljna bolničarka, Politika 8. 9. 1991.
Jovanović Nebojša, Pregled istorije beogradskih Jevreja do sticanja građanske ravnopravnosti, Zbornik. Beograd: Savez jevrejskih opština Jugoslavije: Jevrejski istorijski muzej 6. 1962.
Novi OMANUT: Prilog židovskoj povijesti i kulturi. Godina XXI. br. 4 (124), str. 5. Zagreb.
Priča o strasti - srpska superheroina Natalija Munk | Ko je bio...
https://www.011info.com/ko-je-bio/prica-o-strasti-srpska-superheroina-natalija-munk
Munk Neti - EL MUNDO SEFARAD elmundosefarad.wikidot.com/munk-neti.
Dr David Tajtačak, Beogradski Jevreji i njihova zanimanja (od kraja 19. veka do II svetskog rata), Beograd, 1971, str 27-28 i 133.
- Izvor
- / vostok.rs
Komentara (0) Ostavite Vaš komentar Objavite novost
Ruski vojnici izveli su udar na parking za avione na aerodromu u rejonu Aviatorskog, uništivši jedan od stacioniranih letelica. Na Kupjansko-Svatovskom pravcu ruske snage su podigle za
Nova raketa je uspešno testirana, rekao je ruski predsednik na sastanku u Kremlju.
Piše: Julija Karasjuk
Izjave ruskog predsednika nisu prazne priče kao one evropskih političara, rekao je mađarski lider.
Moskva mora biti „primorana“ na mir kroz snagu, izjavio je ukrajinski lider.
Iako mnogi smatraju da je kuhinja samo funkcionalna, zapravo mož
Ostale novosti iz rubrike »
- Prodacu stan kad odem u penziju i preko Solis-a potraziti plac na Fruskoj Gori da napravim sebi nest
- Ako je auto previše star popravke će koštati puno. Bolje ga je prodati i uzeti novi polovni. Loše je
- Gdje idemo sada? Biblija kaže: "U propisano vrijeme [kralj sjevera = Rusija] će se vratiti" (Danij
- Bravo! Vranje je divan grad, Vranje ima dusu... Bravo, Sladjo!
- Pozdrav za umetnicu. Slike su divne i krase moj dom u Beogradu.
SLIKA SEDMICE
VIDEO
VIDEO
VIDEO
