Cijena avganistanskog rata

BEOGRAD - Tri su prava razloga odluke NATO da broj vojnika na Kosmetu, u narednom periodu, svede na samo 2.500. Prvi je globalna ekonomsko-finansijska kriza koja uzrokuje smanjenje sredstava koja članice NATO izdvajaju za svoje armije i za misije u inostranstvu.
Trenutno samo Velika Britanija, Francuska, Nemačka i Italija uspevaju da održe stabilno finansiranje svojih armija, dok ostale evropske članice NATO imaju ozbiljne probleme sa finansiranjem oružanih snaga a neke, poput baltičkih republika, čak deficite u vojnim budžetima. Zvanični podaci pokazuju da su budžeti za odbranu zemalja EU sve manji i da samo pet članica izdvaja više od dva odsto bruto nacionalnog proizvoda za odbranu. Zato se neophodnost štednje i smanjivanja vojnih troškova, gde god je to moguće, nametnula svim članicama NATO.

Neophodna ušteda

Kosmet, na kome trenutno nema bezbednosnih izazova koji bi zahtevali masovnu upotrebu i dejstva NATO snaga, najpogodnije je područje za uštede u vojnim budžetima onih članica NATO koje imaju svoje snage u pokrajini. Razlog više da se upravo na Kosmetu uštedi preko potreban novac poreskih obveznika zemalja NATO je razvijeno partnerstvo Beograda sa EU i sada već značajna integrisanost Srbije u strukture NATO preko programa Partnerstvo za mir. Povlačenje većine snaga sa Kosmeta dovešće do značajnijih ušteda u budžetima zemalja čiji se vojnici nalaze u pokrajini, a posebno u Velikoj Britaniji, Nemačkoj, Francuskoj i Italiji koje imaju najbrojnije kontingente i samim tim najveće izdatke. Tim zemljama su sve potrebniji vojnici za avganistansko ratište gde je već 100.000 NATO vojnika, od kojih 65.000 američkih.

Izazovi novog vremena

S druge strane, planirano povlačenje NATO snaga sa Kosmeta ukazuje na aktuelne globalne bezbednosne procese i na procene koje se sve češće čuju da NATO neće uspeti da odoli izazovima novog vremena i multipolarnog međunarodnog poretka koji se nepovratno pozicionira. To zapravo znači da su Alijansi u sadašnjoj formi dani odbrojani, odnosno da će u narednom periodu sve više iz klasičnog vojnog mehanizma prerastati u organizaciju koja će, gde god je to moguće, prvenstveno delovati snagom političkog autoriteta čija uverljivost proizilazi iz vojne sile koja se može primeniti. Čini se da je planirano povlačenje značajnih NATO snaga sa Kosmeta isprobavanje tog koncepta po kome malobrojni kontingenti deluju više kao autoritet i upozorenje da mogu biti upotrebljene značajnije snage. Takav koncept štedi finansijska sredstva, tehniku i ljudstvo a realizuje postavljene ciljeve podjednako efikasno kao da se angažuju višestruko brojnije snage.
Drugi razlog najavljenog smanjivanja snaga Alijanse na Kosmetu je krajnje neizvesna situacija u Avganistanu, gde su se snage Alijanse opasno zaglibile u sukob koji, kako sada stoje stvari, gotovo da ne mogu da dobiju na očekivani način.

Integracija Balkana u EU

Najvažnije evropske članice NATO odbijaju stalne američke zahteve da pošalju dodatne vojnike u Avganistan. Povlačenjem snaga sa Kosmeta stvorili bi se uslovi, materijalni i ljudski, da dodatne snage budu upućene na avganistanski front, na kome je bukvalno svaki vojnik dragocen.
Treći razlog je strategija Vašingtona i Brisela da će postepena integracija zapadnog Balkana u Evropsku uniju sprečiti novu krizu i destabilizaciju regiona, te da je željeno članstvo u Uniji mnogo efikasnije sredstvo za očuvanje mira u regionu od držanja značajnih vojnih snaga na Kosmetu u situaciji kad su sve balkanske države direktno ili posredno, preko PZM, integrisane u NATO.
Najavljeno povlačenje snaga NATO sa Kosmeta, na kraju otvara pitanje da li je EU spremna da postepeno prizna grešku sa priznanjem nezavisnosti južne srpske pokrajine, ili je pak to znak da Brisel veruje da je Beograd zbog članstva zemlje u Uniji spreman da u konačnom prihvati nezavisnost i odrekne se Kosmeta?