Rodonačelnik dinastije Romanov – dobrodušni mladić koji je voleo cveće

Mihail Romanov, osnivač dinastije koja je vladala preko 300 godina, nije bio kao ostali carevi. Bio je učtiv i dobrodušan i dosta se oslanjao na podršku narodne skupštine, sastavljene od članova iz svakog društvenog sloja. Sve je to doprinelo uspehu njegove vladavine. O rodonačelniku dinastije Romanovih malo se zna i u Rusiji i izvan nje. Prosečni Rus bi se verovatno zbunio kada biste ga pitali nešto o caru Mihailu I. O njemu se u ruskim školama malo govori.

Ljubitelji istorije će vam verovatno reći da se car Mihail Romanov vezuje za kraj Smutnog doba u Rusiji. I zaista, on je 1613. godine stupio na carski presto. Time je okončano Smutno doba koje je trajalo preko deset godina. Bio je to period kada su se vladari često smenjivali, stranci napadali Rusiju, a zavađeni tabori izazivali unutrašnje nemire.

Rodbinske veze sa Ivanom Groznim

Na prvi pogled je neobično to što je upravo Mihail izabran za cara. Imao je samo 16 godina i bio je slabo poznat iako su Romanovi bili stara moskovska boljarska porodica. Najstariji poznati predak Romanovih bio je Andrej Kobila iz prve polovine 14. veka.

Romanovi su vodili poreklo od dinastije Rjurikoviča koja je vladala Rusijom od ranog srednjeg veka, a sestra Mihailovog dede Anastasija bila je prva i najomiljenija žena Ivana Groznog. To je pozitivno uticalo na Mihailovu reputaciju.

Car izabran demokratskim putem

Mihaila je na carski presto doveo Zemski sabor, prototip današnjeg parlamenta. Zanimljivo je što su u tome učestvovali i pripadnici seljačkog sloja. Taj sabor je u Rusiji sazivan svake godine, dok je u tadašnjoj Evropi vladao sistem apsolutizma. Novoj dinastiji je bila neophodna društvena podrška kako bi ponovo podigla Rusiju, oslabljenu mnogobrojnim ratovima i unutrašnjim nemirima.

Pozivanje Mihaila Fjodoroviča da primi carsku krunu. / Nikolaj Šustov / Vikipedija

Sve u svemu, Mihail je izabran upravo zbog toga što je bio mlad i skoro nepoznat. Moćne boljarske porodice su smatrale da će on biti slab vladar i to im je išlo u prilog. „Izabraćemo Mihaila. On je mlad i nezreo” – zabeležene su reči jednog plemića.

Blag i ljubazan vladar

Tokom tri decenije vladavine mladi car je uspeo da održi društvenu harmoniju i konsenzus. Savremenici svedoče da je Mihail bio dobrodušan i ljubazan vladar – to je i bio zalog njegovog uspeha. Istoričar Sergej Solovjov smatra da su upravo te osobine učvrstile carev autoritet u narodu.

Ipak, veći deo svoje vladavine Mihail nije vladao sam. U početku je vladao zajedno sa majkom Marfom, a kada mu se otac Filaret vratio iz poljskog zarobljeništva, postali su savladari. Iako je Filaret bio patrijarh, u dokumentima mu se često dodaje titula „veliki vladar”.

Nije bilo lako pronaći ženu

Tri godine posle krunisanja u Kremlju je organizovano biranje careve neveste. Zbog prevelikog uticaja majke caru je bilo teško da izabere buduću caricu.

Marija Ivanovna Hlopova, nevesta cara Mihaila Fjodoroviča. / Nikolaj Nevrev / Vikipedija

Majka je već imala u planu jednu devojku, ali se Mihail usudio da izabere drugu. Njegov izbor je pao na boljarsku ćerku Mariju Hlopovu. Posle tri dana Marija se odjednom razbolela. Doktori su rekli da neće moći da rađa decu, pa je zbog toga oterana sa dvora, a kasnije se ispostavilo da je bila potpuno zdrava.

Posle nekoliko godina Mihail je ponovo organizovao biranje neveste i po drugi put iznenadio svoju majku. Usprotivio se majčinoj želji, izabrao devojku iz skromne plemićke porodice i dugo godina živeo sa njom u srećnom braku.

Topovi i ruže

Mihail je mnogo voleo cveće i donosio ga je čak iz inostranstva. Za vreme njegove vladavine u Rusiji su se po prvi put pojavile ruže.

Nisu samo ruže stizale iz inostranstva – car je želeo da pokrene industrijsku proizvodnju pa je i strance pozivao u Rusiju. Jedan od njih je bio i Andrej Vinijus iz Holandije, koji je u blizini Tule pokrenuo proizvodnju gvožđa i topova. Tula je i danas jedan od glavnih centara proizvodnje oružja u Rusiji.

Pojedini istoričari smatraju da je uvozom zapadnih tehnologija Mihail započeo evropeizaciju Rusije, koja je dostigla vrhunac za vreme njegovog unuka Petra Velikog.

Međutim, najvažnije dostignuće Mihailove vladavine bilo je uspostavljanje poretka i ujedinjenje zemlje koja je tokom Smutnog doba pretrpela mnogobrojne nevolje.

Russia beyond