Livadijski dvorac: Poslednji letnjikovac porodice Romanov

U dvorcu carske porodice Romanov, podignutom u italijanskom stilu, održana je Krimska konferencija saveznika 1945. godine. Ruzvelt je tada i odseo u njemu. Prisetimo se bogate istorije ove južne rezidencije ruskih imperatora.

1. Ovo mesto je bilo letnja prestonica Rusije

Livadija je naselje na južnom ogranku Krima, nedaleko od Jalte koja je još sredinom 19. veka postala popularno odmaralište zahvaljujući razvoju železnice i klimi, za koju su lekari smatrali da je lekovita. Imanje u Livadiji je 1861. godine kupio Aleksandar III i sagradio tamo Veliki dvorac za svoju suprugu. Uskoro se nedaleko od njega pojavio Mali dvorac za naslednika, gde je Aleksandar III često boravio i gde je umro. U Hramu Vozdviženja Časnog Krsta u Livadiji na vernost ruskom prestolu se zakleo car Nikolaj II. Tamo je prešla u pravoslavlje njegova nevesta, princeza od Hesen-Darmštata, koja je zatim postala imperatorka Aleksandra Fjodorovna.

Ilustracija: TASS
2. Najskuplji carski „letnjikovac“

Od livadijskih dvoraca građenih po narudžbini carske porodice Romanov sačuvan je samo poslednji, za čiju izgradnju je nalog izdao lično Nikolaj II. Prema nekim proračunima, imperator je u njega uložio 4 miliona zlatnih rubalja. Temelj je udaren 1910. godine, a dvorac je u potpunosti izgrađen i opremljen za 17 meseci.

Carska porodica u Livadijskom dvorcu. Ilustracija: TASS

3. Mesto za odmor i zabavu

Imperatorska porodica je dolazila ovamo na odmor u proleće i u jesen. Iz Peterburga su putovali vozom do Sevastopolja, gde su prelazili na jahtu i njome svečano uplovljavali u jaltinsku luku. Car i carica sa decom su udisali lekoviti vazduh, banjali se u moru i na suncu, šetali peške po parku i na konjima ili automobilima po okolini. Posebno su voleli da idu u lov i da igraju tenis na terenu u parku. Omiljeni hobi im je bilo fotografisanje. Sačuvane su amaterske fotografije iz carskih albuma na kojima velike kneginjice poziraju usred morske pene na obali, a imperator sa svitom sedi na visokom kamenu. Poslednji put je imperatorska porodica boravila u Livadiji u proleće 1914. godine. Planirali su da u jesen ponovo dođu ovamo, ali u leto je počeo Prvi svetski rat, a zatim je zemlju zahvatila revolucija.

Carević Aleksej u šetnji. Ilustracija: TASS

4. Arhitekta je bio Nikolaj Krasnov

Livadijski dvorac je projektovao arhitekta Nikolaj Krasnov. On je bio dete sa sela, a već sa svoje 24 godine je postao glavni arhitekta Jalte. Ovaj grad je zahvaljujući njemu tako lep i mnogo puta je opisan u ruskoj književnosti i memoarima. Na Krimu je po Krasnovljevim projektima podignuto preko 60 objekata. To su uglavnom vile prestoničnih aristokrata. Posle revolucije, 1919. godine, Krasnov je emigrirao u Konstantinopolj, a odatle na Maltu i na kraju u Beograd gde je nastavio da se bavi projektovanjem i podigao nekoliko dvoraca, između ostalih i rezidenciju jugoslovenskog kralja Aleksandra Karađorđevića na Dedinju.

Nikolaj Krasnov. Arhivska fotografija.

5. Sagrađen je u italijanskom stilu

Dvorac je sagrađen u stilu italijanskih vila iz doba renesanse sa otvorenim galerijama, mrežastim balkonima i dekorativnim detaljima. Sagrađen je od belog inkermanskog krečnjaka koji se vadi na Krimu. Najkarakterističniji „italijanski“ deo dvorca je unutrašnje dvorište okruženo arkadama, sa zelenilom i mermernom fontanom u centru. U galerijama duž zidova sačuvane su mermerne klupe sa naslonima za ruke u vidu grifona.

Ilustracija: Andrej Nekrasov /Global Look Press

6. Dvorac je istorijski uzor eklektičnog stila

U Drugoj polovini 19. veka u arhitekturi i dizajnu enterijera bio je rasprostranjen eklekticizam. Arhitekte su koristile razne stilove u okviru jednog objekta. Livadijski dvorac u tom smislu nije izuzetak. Lične odaje imperatorske porodice na spratu dizajnirane su u novom stilu moderne, za hramove su iskorišćeni vizantijski uzori. Jedan osvetljeni bunar je napravljen u gotičkom stilu sa himerama, a drugi, arapski, sa majolikom i istočnim ornamentom.

Ilustracija: Vladimir Astapkovič /RIA Novosti

7. Sobe

Unutrašnji sadržaj dvorca uglavnom nije sačuvan. U sovjetsko vreme je objekat korišćen kao sanatorijum. Na sreću, sačuvani su izvanredni arhitektonski ukrasi odaja i pojedini predmeti enterijera, na primer, stubovi i ukrašeni kamin od kararskog mermera u svečanoj trpezariji, a takođe kabinet za prijem sa panelima od crvenog drveta i mesinganim ukrasima u stilu Žorža Jakoba, kao i soba za bilijar napravljena u engleskom stilu i tepih ručne izrade sa prikazom porodice Nikolaja II.

Ilustracija: Vladimir Astapkovič/RIA Novosti

8. Posle perestrojke dvorac postaje muzej

Posle revolucije u dvorcu je nekoliko godina radio muzej svakodnevice carske porodice, a zatim je u njemu smešten sanatorijum za seosko stanovništvo u kome su ljudi lečeni od tuberkuloze. Posle rata, sve do Staljinove smrti 1953. godine, ovo je bio letnjikovac visokih državnih funkcionera. Tek 1993. godine dvorac je pretvoren u muzej.

Sanatorijum "Livadija", 1966. Ilustracija: Izrael Ozerskij/RIA Novosti

9. Bio je mesto istorijskog susreta saveznika

U dvorcu se odigrao jedan od najvažnijih političkih događaja Drugog svetskog rata – Krimska (ili Jaltinska) konferencija šefova tri savezničke države antihitlerovske koalicije: SSSR-a, SAD i Velike Britanije. Ovde je u 43 sobe odseo Franklin Ruzvelt sa američkom administracijom.

Jaltinska konferencija, 1945. Čerčil, Ruzvelt i Staljin. Ilustracija: Imago/Global Look Press

Irina Osipova,
Ruska reč