POVRATAK ISLAMIZIRANIH SRBA U PRAVOSLAVLJE 1912-13. GODINE

09.03.2013. god.

Odlaskom Turaka sa srbskih prostora sa njima su u velikom broju odlazili i islamizirani Srbi. Najprije, oslobođenjem Nikšića, Kolašina i Moravske Srbije, doseljavaju se u područje Novopazarskog sandžaka, a poslije oslobođsnja Raške oblasti 1912. godine mnogi se sele tamo gdje su osjećali da jedino i pripadaju - u Tursku.

Proces iseljavanja Srba muslimana u Tursku kao i njihovo vraćanje u pravoslavnu vjeru na silu su onemogućavale dvije proevropske (masonske) dinastije koje su tada vladale srbskim zemljama, Petrovići i Karađorđevići, zajedno sa svojim vladama.

U godini u kojoj proslavnjamo devedsset godina oslobođenja od turskog ropstva osvrćemo se na temu kako se na hiljade islamiziranih Srba, poslije dolaska slobode u njihove krajeve (Metohija, Vasojevići, bjelopoljska i plavsko-gusinjska oblast) 1912. i narednih godina, vratilo u svoju prađedovsku, istinsku, pravoslavnu vjeru.

Poznato je da je stanovništvo koje je 1912. godine oslobodila Crna Gora bilo srbsko. Većinu stanovništva u ovim oblastima činili su Srbi pravoslavne vjere uz određen broj Srba muslimana kao i Arbanasa doseljenih u Metohiju i Gusinje u vrijeme turske okupacije Srbije.

Ubrzo poslije uspostavljanja srpske vlasti u novooslobođenim krajevima, već u decembru 1912. godine, pojedinci (muslimani i Arnauti) iz Berana, Plava, Gusinja, Andrijevice, Peći, Đakovice i Rožaja, izražavaju želju da se vrate u pravoslavlje.

Tako je, na primjer, Ministarstvu unutrašnjih djela dostavljena molba iz Gusinja 14. januara 1913. Beća Osmanovog Otaševića za pokrštavanje. Avro Cemović iz Berana šalje izvještaj Ministarstvu vojnom o pokrštavanju četiri Đukića i jednog Adrovića.

Lokalne vlasti su u početku pokazivale obazrivost, pa i rezervisanost prema tim pojavama. Molbe su odbijane, a oblasne uprave se u početku nijesu usuđivale na prevođenje u pravoslavlje bez potrebne procedure, a posebno dok ne dobiju odgovor sa Cetinja. Ministarstvo unutrašnjih djela na Cetinju je obavješteno od oblasnih uprava iz Berana, Gusinja i Peći o željama jednog broja pripadnika islamske vjeroispovjesti da se sa porodicama vrate u pravoslavlje. Ministarstvo unutrašnjih djela se obratilo Ministarstvu prosvjete i crkvenih poslova da se ovo predoči Mitropoliji te da izda hitno naređenje crkvenim vlastima da ih pokrste. Ministarstvo prosvjete se u vezi sa ovnm obratilo Mitropoliji na Cetinju, a ova je sveštenstvu odobrila prevođenje, pod uslovom da se to obavi po crkvennm zakonima.

Prva pojedinačna prevođenja u pravoslavlje izvršena su u januaru 1913. godine, i to u Gusinju i Beranama, a nešto kasnije u Peći, Rožajama i Andrijevici. Pokrštavanja na osnovu molbi, uz vođenje zapisnika, izvršio bi sveštenik u prisustvu lokalnih vlasti i muftije. Nekoliko desetina islamiziranih Srba vratilo se u pravoslavlje u Beranama i Andrijevici početkom marta 1913. godine. Po izvještajima oblasnih uprava to je bilo dobrovoljno pokrštavanje uz prethodno pismeno izraženu želju za povratak u pravoslavlje. Mnogi su čak unaprijed kupili crnogorske kape i nosili ih kao prvi znak vraćanja u pravoslavlje.

U rožajskoj oblasti su nam poznata dva slučaja. Dakle, prelazak - povratak u pravoslavlje karakterističan je za plavsko -gusinjsku oblast, za Berane i Đakovicu.

Izvještaji Ministarstva unutrašnjih djela Crne Gore iz marta 1913. govore o masovnom pokrštavanju muslimanskog i arnautskog življa u Metohiji i plavsko - gusinjskoj oblasti. Tako su u pećkoj oblasti u pravoslavlje prešli stanovnici mnogih sela kao Brestovika, Novog Sela, Trebovića, Dubova, Drenovca, Crnobrega, Lješana, Jagode, Zaimova, Prilepa, Jablanice, Istinića, Strsoca, Raušića, Glođana m drugih.

Ovi podaci se navode u izvještaju R. Gavrilovića Vrhovnoj komandi Srpske vojske 29. aprila 1913. godine. R. Gavrnlović navodi da se nemalo Plavljana i Gusinjaca pokrstilo, takođe 1 Rugovaca; izuzev dva sela, mada ss i ona pripremaju za pokrštavanje. On izvještava da se u varoši Peći pokrsgilo 200 lica, među kojima i jedan hodža i nekoliko uglednih prvaka.

Ovi izvještaji marta, aprila i maja 1913. godine upućeni zvaničnom Cetinju od strane oblasnih uprava ili rijetki izvještaji vojnih komandi sa teritorija na kojima js vršeno pokrštavanje, jedinstveni su u konstataciji da muhamedanci određenih sela ili ošptina, izjavljuju želju, traže nli mole da se pokrste, odnosno vrate u prađedovsku vjeru. Barjaktari bratstava, odnosno starješine sela, dolazili su sa stotinama seljana, najčešće sa srpskim barjacima u varoši da se krste. Mnogi bi, poslije krštenja, stavili crnogorsku kapu kao znak prelaska u novu vjeru. Obred bi se završio skromnom gozbom. Novokršteni bi iotom odlazili kući sa krštenja pjevajući.

Međutim, iako su ova pokršgavanja bila dobrovoljna, nije bio mali broj onih koji su se pokrstili radi izbjegavanja kazni zbog prnkrivanja oružja, antisrpske proiagands, čak i zbog pripremanja otpora srpskim vlastima i državi. Bilo je i takvih koji su to činili svjesni zala, koja su ranije počinili nad srpskim stanovništvom. Isto tako, nemali je broj bio i onih koji su još čuvali uspomenu na pravoslavlje i ne tako davnu islamizaciju.

Utvrđeno je i da su Gusinjci molili da se tri njihove džamije (jedna u Vusanju-okolina Gusinja) osveštaju za crkve, ali to nije dozvoljeno od crnogorskih vlasti. Pokršteni seljaci Siga i Brestovika kod Peći, dobrovoljno su kupili priloge da obnove svoju staru crkvu.

Početkom maja 1913. godins brigadir Radomir Vešović u Peći i Đakovicn i brigadir M. Božović u Plavu i Gusinju pročitali su proklamaciju kralja Nikole I Petrovića o slobodi vjere, uključujući i slobodu povratka u islamsku vjeru. Poslije ove proklamacije jedan dio novokrštennh vratio se u islam. Iz ovoga se jasno vidi kakvu je ulogu u povratku Srba muslimana u pravoslavlje odigrao crnogorski kralj Nikola.

Izvor
Goran Kiković- glavni i odgovorni urednik Glasa Holmije

Komentara (1) Ostavite Vaš komentar Objavite novost

PREDHODNA NOVOST

SLEDEĆA NOVOST

NOVOSTI IZ RUBRIKE

Zaharova: Glasanje o «Kosovu» u Savetu Evrope je sramota koja gazi međunarodno pravo i ruši temelje odnosa u Evropi

Danas je objavljen pismeni Komentar zvaničnog predstavnika ruskog ministarstva spoljnih poslova Marije Zaharove u vezi sa odobravanjem u PSSE zahteva Kosova za članstvo u Savetu Evrope. Komentar prenosimo u...

Zapad strahuje da bi ukrajinska linija fronta mogla uskoro da se sruši - Blumberg

Kijevske snage se bore da obuzdaju Ruse zbog kašnjenja strane pomoći i nedostatka osoblja, navodi se u novinama

Zelenski krivi EU za napredovanje Rusije

Neuspeh Zapada da obezbedi dovoljno oružja i novca jedini je razlog zašto Ukrajina trpi neuspehe, tvrdi predsednik

Kavoli: NATO pojačava snage na KiM i u BiH, dovešćemo više teške opreme

Vrhovni komandant NATO snaga za Evropu i zapovednik evropske komande američke vojske Kristofer Kavoli izjavio je da je NATO doneo odluku da pojača rezervne snage unutar misije na Kosovu...

VAšE FOTOGRAFIJE NISU ZAISTA VAšE

Fotografija i sam pojam 'fotografisati' dobili su neko drugačije, potpuno novo značenje. I dok su nekada dva ili tri filma, što je maksimalno oko sto fotografija, 'trajali' celo letovanje...

TEHNOLOGIJA UTIčE NA REZULTATE IZBORA

Posle veoma brzog razvoja LLM modela veštačke inteligencije (Large Language Model) u toku prošle godine, mnoge kompanije koje stoje iza ovoh softvera morale su da uvedu brojne promene.

Ostale novosti iz rubrike »